Các bài học Truy cập Mở trong mùa dịch Covid-19: Không khóa trói đối với các kết quả nghiên cứu!

Open Access lessons during Covid-19: No lockdown for research results!

08/06/2020

Theo: https://www.coalition-s.org/open-access-lessons-during-covid-19-no-lockdown-for-research-results/

Bài được đưa lên Internet ngày: 08/06/2020

Xem thêm: Khoa học Mở - Open Science

Đại dịch Covid-19 đã làm thay đổi thế giới như chúng ta biết nó, và nghiên cứu cũng không phải là ngoại lệ. Trên toàn cầu, các nhà khoa học đang làm việc cùng nhau với tốc độ chưa từng thấy, trong cuộc đua chống lại thời gian để hiểu virus đó và xử lý nó, chia sẻ dữ liệu và các kết quả nhanh nhất họ có thể. Các ban biên tập tạp chí đang phối hợp và trở nên mềm dẻo hơn. Các cấm vận bị dỡ bỏ, các bức tường thanh toán bị bỏ qua và các máy chủ các bản thảo chưa được rà soát lại ngang hàng (priprint servers) như MedrXiv và bioRxiv đã tăng tốc đánh giá và thảo luận nghiên cứu. Bỗng nhiên nhu cầu truy cập tức thì tới tư liệu nghiên cứu thích hợp đã trở nên rõ ràng. Làm thế nào có thể lý lẽ về Truy cập Mở đầy đủ và tức thì vẫn còn bị bỏ qua nhỉ?

Đáp ứng nghiên cứu toàn cầu đòi hỏi Truy cập Mở

Các chính phủ và các tổ chức quốc tế, làm việc tay trong tay với cộng đồng nghiên cứu, đã gia tăng với thách thức trong một nỗ lực toàn cầu chưa từng có về tính mở. Vào ngày 20/04 Ủy ban châu Âu đã khởi xướng nền tảng chia sẻ dữ liệu Covid-19 cho các nhà nghiên cứu. Ngày 04/05, Ủy ban đã đăng ký 7,4 tỷ € trong các cam kết từ các nhà tài trợ khắp trên thế giới cho sự kiện cam kết Đáp lại Toàn cầu Coronavirus. Các quỹ Wellcome Trust và Bill & Melinda đã huy động vốn cấp mới cho nghiên cứu vắc xin. Hôm 13/03, các cố vấn khoa học từ hàng tá các quốc gia đã yêu cầu các nhà xuất bản khoa học trong một bức thư ngỏ hãy làm cho tất cả nghiên cứu có liên quan tới coronavirus và Covid-19 sẵn sàng tự do không mất tiền. Hơn 50.000 bài báo nghiên cứu đã nhanh chóng được làm thành công khai nhờ vào sáng kiến khẩn cấp này. Hôm 28/05, các Bộ trường Khoa học và Công nghệ G7 đã ban hành Tuyên bố về Covid-19 (bản dịch sang tiếng Việt) thừa nhận tầm quan trọng của khoa học mở đối với nghiên cứu dịch tễ học và có liên quan được chính phủ tài trợ.

Bất chấp các nỗ lực tốt lành đó, nghiên cứu gần dây chỉ ra rằng số lượng các xuất bản phẩm về các nghiên cứu đại dịch đằng sau bức tường thanh toán vẫn đang gia tăng nhanh hơn so với các xuất bản phẩm Truy cập Mở. Với việc cấp vốn như vậy đang được chi trả cho việc hiểu Covid-19, phát triển các vắc xin, và tinh chỉnh các can thiệp, kết quả nghiên cứu phải là Truy cập Mở đầy đủ để nó có tác động lớn nhất. Các chính sách quốc gia nên phản ánh nhu cầu chuyển sang Truy cập Mở càng sớm càng tốt.

Truy cập tạm thời không phải là Truy cập Mở

Bằng việc mở ra nghiên cứu đúng thời điểm khủng hoảng, các nhà xuất bản thuê bao đã ngầm thừa nhận rằng các bức tường thanh toán và các cấm vận của họ là phi lý và không hiệu quả để bắt đầu cùng. Chúng đã chứng minh rằng việc giữ tri thức đằng sau các rào cản gây hại cho sự tiến bộ của khoa học và ít phục vụ cho mục đích khác ngoài việc sinh lợi nhuận mà cộng đồng nghiên cứu khó hưởng lợi được từ đó. Thực tế yêu cầu này thậm chí phải được tiến hành là đáng chú ý: hầu hết các kết quả nghiên cứu được báo cáo trong các tài liệu đó đã được trả tiền rồi từ các vốn cấp của nhà nước và vì thế nên là sẵn sàng mở cho bất kỳ ai ngay từ đầu.

Ngoài ra, vài nhà xuất bản chỉ đồng ý làm cho nghiên cứu này sẵn sàng trên cơ sở tạm thời, bó hẹp sự tập trung vào truy cập tới các tài liệu có liên quan tới Covid-19. Điều này là khó để biện minh, vì đấu tranh chống lại bệnh dịch đòi hỏi các quan điểm từ nhiều nguyên tắc khoa học. Các nhà xuất bản tạm thời phát hành các bài báo khỏi các bức tường thanh toán không thể hiện là Truy cập Mở. Truy cập Mở đầy đủ, tức thì và vĩnh viễn nên không chỉ được yêu cầu đối với các tài liệu nghiên cứu có liên quan tới Covid-19, mà nghiên cứu về các bệnh tật chết người khác cũng nên truy cập được tới các nhà nghiên cứu, các nhân viên y tế, các bệnh nhân và các tổ chức của bệnh nhân, và các công dân. Là không còn chấp nhận được rằng 75% tư liệu nghiên cứu vẫn còn nằm đằng sau bức tường thanh toán. Chúng ta không biết các tài liệu nghiên cứu nào ngày nay vẫn còn phần lớn không truy cập được có thể truyền cảm hứng cho các giải pháp và các ý tưởng sáng láng đối với các thách thức của ngày mai.

Tăng tốc chuyển đổi quá độ sang Truy cập Mở

Để đạt được mục tiêu này, Liên minh S (cOAlition S) đang làm việc về các giải pháp để làm cho Truy cập Mở đầy đủ và tức thì thành hiện thực. Kế hoạch S (Plan S) chào vài con đường cho phép các tác giả chia sẻ nghiên cứu của họ và làm thỏa mãn các điều kiện của Truy cập Mở mà không vứt bỏ quyền tự do của họ để xuất bản trên các tạp chí họ chọn. Các nhà cấp vốn của Liên minh S yêu cầu những người nắm giữ trợ cấp của họ giữ lại bản quyền các kết quả nghiên cứu của họ và xuất bản chúng với giấy phép CC BY cho phép tác phẩm đó sẽ được tự do không mất tiền để sử dụng và sử dụng lại. Thông qua Khung Minh bạch Giá thành (Price Transparency Framework) của chúng tôi, chúng tôi sẽ yêu cầu các nhà xuất bản cung cấp nhiều thông tin hơn về các chi phí xuất bản để làm cho việc xuất bản học thuật minh bạch hơn, công bằng và bền vững hơn. Khung Tạp chí Chuyển đổi quá độ (Transformative Journal framework) giúp cho các nhà xuất bản nhanh chóng chuyển đổi quá độ các tạp chí thuê bao của họ sang Truy cập Mở. Chúng tôi đang liên tục khai phá các cách thức mới để làm cho xuất bản truy cập mở kham được và công bằng đối với các nhà khoa học khắp trên thế giới, và chắc chắn là không có cách đi ngược lại khỏi chuyển đổi quá độ sang Truy cập Mở.

Nếu không phải bây giờ, thì khi nào?

Hãy đừng bỏ phí cuộc khủng hoảng này, mà hãy xây dựng dựa vào xung lượng hiện hành. Chúng tôi kêu gọi tất cả các tổ chức cấp vốn và thực hiện nghiên cứu ra nhập Liên minh S và hỗ trợ cam kết của chúng tôi để làm cho tất cả các kết quả nghiên cứu sẵn sàng tức thì và vĩnh viễn, không có cấm vận, và bất kể địa điểm xuất bản. Thời gian cho Truy cập Mở đầy đủ và tức thì đã là ngày hôm qua, nhưng cơ hội để học từ các sai lầm và để hành động là ngay bây giờ.

Johan Rooryck

Nhà vô địch Truy cập Mở của Liên minh S

The Covid-19 pandemic has changed the world as we know it, and research is no exception. Globally, scientists are working together at unprecedented speed, in a race against time to understand the virus and its treatment, sharing data and results as fast as they can. Journal editors are cooperating and becoming more flexible. Embargoes are lifted, paywalls abolished and preprint servers like MedrXiv and bioRxiv have accelerated research evaluation and discussion. Suddenly the demand for instant access to the relevant research literature has become self-evident. How could the argument for full and immediate Open Access still be ignored?

The global research response demands Open Access

Governments and international organisations, working hand in hand with the research community,  have risen to the challenge in an unprecedented global effort for openness. On 20 April the European Commission launched a Covid-19 data sharing platform for researchers. On 4 May, the Commission registered €7.4 billion in pledges from donors worldwide to the Coronavirus Global Response pledging event. The Wellcome Trust and the Bill & Melinda Gates Foundation mobilized new funding for research into a vaccine. On 13 March, science advisors from a dozen countries asked scientific publishers in an open letter to make all research related to the coronavirus and Covid-19 freely available. Over 50,000 research articles were rapidly made public thanks to this emergency initiative. On 28 May, the G7 Science and Technology Ministers issued a Declaration on Covid-19 recognizing the importance of open science for government-sponsored epidemiological and related research.

Despite these good intentions, a recent study shows that the number of publications on pandemic studies behind a paywall is still growing faster than the Open Access ones. With such funding being spent on understanding Covid-19, developing vaccines, and refining interventions, the resulting research must remain fully Open Access for it to have the greatest impact. National policies should reflect the need to move to Open Access as soon as possible.

Temporary access is not Open Access

By opening up research in times of crisis, subscription publishers have implicitly admitted that their paywalls and embargoes were unjustified and inefficient to start with. They have proved that keeping knowledge behind barriers harms the advancement of science and serves little purpose other than generating profits which the research community hardly benefits from. The very fact that this request even had to be made is striking: most of the research results reported in these papers had already been paid for by public funds and should therefore have been openly available to everyone in the first place.

In addition, some publishers only agreed to making this research available on a temporary basis, narrowly focusing on access to Covid-19 related papers. This is hard to justify, as the fight against the disease requires perspectives from multiple scientific disciplines. Publishers temporarily releasing articles from paywalls does not represent Open Access.  Full, immediate, and permanent Open Access should not only be required for research papers related to Covid-19, but research on other deadly diseases should also be accessible to researchers, medical professionals, patients and patient organizations, and citizens. So should research on climate change, education, inequality, indeed all research. It is no longer acceptable that 75% of the research literature is still behind a paywall. We don’t know which research papers that today remain largely inaccessible could inspire solutions and bright ideas for tomorrow’s challenges.

Accelerating the transition to Open Access

cOAlition S funders believe the rapid changes currently faced by a globalized society require equally nimble solutions. The Covid-19 crisis illustrates that full and immediate Open Access to research results can provide fast answers to protect lives and curb disasters. It is time to make full use of that potential for other global crises that are threatening us.

To achieve this goal, cOAlition S are working on solutions to make full and immediate Open Access a reality. Plan S offers several  routes that allow authors to share their research and fulfill Open Access conditions without giving up their freedom to  publish in the journals of their choice. cOAlition S funders require their grant holders to retain copyright of their research results and publish them with a CC-BY license that allows the work to be used and re-used freely.  Through our Price Transparency Framework we will require publishers to provide more information on publishing costs in order to make academic publishing more transparent, fair and sustainable. The Transformative Journal framework helps  publishers to rapidly transition their subscription journals to Open Access. We are continuously exploring new ways to make open access publishing affordable and fair to scientists all over the world, and making sure that there is no way back from the transition to Open Access.

If not now, when?

Let’s not waste this crisis, but build on the current momentum.  We appeal to all research financing and performing organizations to join cOAlition S and support our commitment to make all research results immediately and permanently available, without embargo, and irrespective of the publication venue. The time for full and immediate Open Access was yesterday, but the chance to learn from our mistakes and to act is now.

Johan Rooryck

cOAlition S Open Access Champion

Dịch: Lê Trung Nghĩa

letrungnghia.foss@gmail.com