Phần mềm tự do nguồn mở (FOSS) - Ưu tiên số 1 trong chiến lược tăng tốc CNTT

Từbài trình bày của Tiến sĩ Nguyễn Trọng ...

TạiHội thảo Hợp tác Phát triển CNTT-TT Việt Nam lần thứXIII do Bộ Thông tin và Truyền thông và Ủy ban Nhân dântỉnh Bắc Ninh, dưới sự bảo trợ của Ban Chỉ đạoQuốc gia về Công nghệ thông tin (CNTT) vừa diễn ra tạithành phố Bắc Ninh ngày 27/11/2009 vừa qua, Tiến sĩ NguyễnTrọng, nguyên chủ tịch Hội tin Học Thành phố Hồ ChíMinh các khóa 2&3, nguyên Chánh Văn phòng Ban Chỉ đạoQuốc gia về CNTT, nguyên Tổng Biên tập tạp chí Thếgiới Vi tính – PCW VN, đã có một bài trình bày rấtkhoa học và ấn tượng với đầu đề: “Con đườnghiện thực để Việt Nam trở thành quốc gia mạnh vềCNTT trong khoảng 10 năm tới đây”. Nhiều vấn đề đãđược đưa ra trong bài trình bày này, đặc biệt tậptrung bàn về khía cạnh một nước mạnh về CNTT thì phảimạnh về những lĩnh vực nào theo những định nghĩa đượcthừa nhận trong thế giới CNTT toàn cầu.

Ôngđã liệt kê ra 3 lĩnh vực chính mà một quốc gia có thểphấn đấu để trở thành một quốc gia mạnh toàn diệnvề CNTT là: Công nghiệp Thiết bị CNTT, Công nghiệp phầnmềm CNTT và Công nghiệp dịch vụ CNTT (CNpDVCNTT).

Bằngnhững lý luận logic và khoa học, bằng những con sốthống kê thuyết phục, ông đã chứng minh rằng Việt Namhầu như không có khả năng trở thành một quốc gia mạnhvề CNTT trong khoảng 10 năm tới đây, nếu không đi theocon đường phát triển công nghiệp dịch vụ CNTT.

CNpDVCNTTbao gồm các loại hình dịch vụ như sau:

1. Làm thuê tạo ra các sản phẩm CNTT theo yêu cầu, trong đó phần quan trọng nhất là tạo ra các hệ thống công nghệ thông tin hoặc từng phần của hệ thống theo yêu cầu; Vận hành các hệ thống công nghệ thông tin và viễn thông - CNTT&VT (Outsourcing & Operational Services)

2. Bảo trì các hệ thống CNTT&VT (Maintenance Services)

3. Triển khai cài đặt và tích hợp các hệ thống CNTT&VT (Implementation & Integration Services)

4. Tư vấn và hoạch định các hệ thống CNTT&VT (Consulting & Planning Services)

Trongtình hình cụ thể của VN, chúng ta thường thêm vào 2nhóm hoạt động thuộc phạm vi dịch vụ CNTT, đó là:

1. Huấn luyện và đào tạo về CNTT&VT

2. Xuất bản về CNTT&VT và tạo lập các CSDL số

Ôngđã đưa ra những con số thống kê trên thị trường quốctế năm 2008 về CNpDVCNTT như bảng bên dưới:

Ônggiải thích “một Quốc gia mạnh về công nghiệp dịchvụ CNTT phải chiếm được thị phần thế giới khoảng0,5% tức cỡ 6,5-7 tỷ USD, trong khi hiện nay chúng ta đangở mức là 0,4 tỷ USD. Đây là con số không quá cao. Cóhệ thống chính sách tốt thì chúng ta có thể đạt vàvượt con số này. Cần thấy rõ rằng ngành dịch vụCNTT phát triển tốt không chỉ là nguồn xuất khẩu quantrọng mà còn là điều kiện cần để ứng dụng CNTT cóhiệu quả”.

… Tớinhững thực tế của FOSS

Chúngta đều biết rằng, FOSS đi cùng một mô hình kinh doanhmới, dựa vào việccung cấp các dịch vụ đikèm với các phần mềm FOSS đó. Mô hình kinh doanh nàyhoàn toàn khác với mô hình kinh doanh phần mềm truyềnthống (dựa chủ yếu vào doanh thu của việc bán các giấyphép sử dụng phần mềm).

John“Maddog” Hall, Chủ tịch của tổ chức LinuxInternational, trong chuyến viếng thăm Việt Nam gần đâynhất của ông theo lời mời của chính phủ Việt Nam vàocuối tháng 8/2009 vừa qua, nhân sự kiện WITFOR 2009, đãkhuyến cáo Việt Nam “nên sử dụng cácgiải pháp và sản phẩm FOSS vì sự cân bằng trong cáncân thương mại của quốc gia mình với các nước đốitác bên ngoài, để hàng triệu tỷ đồng không bay khỏinước mình thông qua việc trả tiền phí bản quyền chocác phần mềm sở hữu độc quyền, mà hầu hết chúngsẽ được đầu tư trở lại cho những giải pháp và sảnphẩm FOSS phù hợp với tiếng mẹ đẻ và cách làm việccủa quốc gia mình, theo các nhu cầu thực tế của chínhphủ, người dân và nhất là các doanh nghiệp công nghệthông tin và phần mềm của nước mình thông qua cácdịch vụ như tư vấn, đào tạo, cấp chứng chỉ, tíchhợp, tùy biến, cài đặt, quản trị hệ thống, bản địahóa, ... Không ai có thể đáp ứng được tốt nhấtnhững nhu cầu cấp thiết của người bản địa bằngchính người bản địa. Theo ông thì phần tiền mà bạnkiếm được từ hỗ trợ FOSS sẽ nhiều hơn so với kinhdoanh phần mềm sở hữu độc quyền”.

Khôngcòn nghi ngờ gì nữa, tất cả các dịch vụ mà FOSS cungcấp theo mô hình kinh doanh mang tính tự nhiên như bảnchất của nó, được liệt kê ở đây, là nằm trọntrong các dịch vụ được thế giới công nhận đối vớiCNTT.

Tháng04/2009 vừa qua, Michael Tiemann, PhóChủ tịch của hãng Red Hat, đồng thời là Chủ tịch củatổ chức Sáng kiến Nguồn mở OSI (nơi đưa ra địnhnghĩa về phần mềm nguồn mở và là nơi phê chuẩn tấtcả các loại giấy phép của phần mềm nguồn mở), khigiải thích về tính ưu việt của mô hình phát triểnFOSS đã khẳng định rằng mô hình này là môhình duy nhất có thể trụ vững đượctrong thời đại ngày nay vì nó sẽ giúp tiết kiệm đượckhoảng 1/3 chi phí cho việc phát triển các phần mềm,tương đương với việc tiếtkiệm hàng ngàn tỷ USD phát triển phần mềm mỗi nămtrên thế giới.

Câuchuyện thực tế của thếgiới FOSS 2 năm trở lại đây đã chứng minh đượcsức mạnh khổng lồ của nó, một khi cần được thểhiện một cách cụ thể ra bằng số tiền được địnhgiá trên thị trường và/hoặc sức lan tỏa của nó trongmột đơn vị thời gian. Các công ty nguồn mở như Google,Yahoo, Red Hat, Canonical, cùng với hàng loạt các công tyCNTT&VT trên thế giới, kinh doanh theo mô hình mới củanguồn mở dựa trên việc cung cấp các dịch vụ, mớithực sự là những ví dụ điển hình và đích thực củasự tăng tốc thần kỳ trong nền CNTT thế giới, mà mấuchốt của nó nằm ở việc giải phóng những khả năngvô biên của trí tuệ con người cho mục tiêu đổi mớisáng tạo trong CNTT&VT. Đó chính là một bài học màchiến lược tăng tốc sớm đưa Việt Nam trở thành mộtquốc gia mạnh về CNTT nên lĩnh hội và đưa vào trongchiến lược và thực tiễn cuộc sống tại Việt Nam mộtcách nhanh nhất có thể được, trên một phạm vi rộnglớn nhất có thể được.

Kếtluận

Cảvề lý thuyết, các con số thống kê, và thực tiễn triểnkhai trên thế giới đều chỉ ra rằng, đối với ViệtNam, dịch vụ CNTT là chìa khóa để tăng tốc trong CNTT,mà mô hình kinh doanh và phát triển của FOSS là sự thểhiện gần như đầy đủ và trọn vẹn nhất tất cả cácloại hình dịch vụ được thế giới thừa nhận đó.

FOSSphải là ưu tiên số 1 trong sự tăng tốc để trở thànhnước mạnh về CNTT Việt Nam!

TrầnLê

PS:Bài được đăng trên tạp chí Tin học và Đời sống sốtháng 12/2009, trang 64-65.