Giới thiệu Truy cập Mở

Thứ tư - 30/10/2019 05:49

An introduction to open access
Last updated: 17 October 2019
Theo: https://www.jisc.ac.uk/guides/an-introduction-to-open-access
Bài được đưa lên Internet ngày: 17/20/2019
Xem thêm: Khoa học Mở - Open Science
Truy cập mở là gì?
Video này từ PHDComics đưa ra tóm tắt nhiều vấn đề và động lực đằng sau truy cập mở.
<iframe width="315" height="177" src="https://www.youtube.com/embed/L5rVH1KGBCY" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture" allowfullscreen></iframe>
Truy cập mở - OA (Open access) ngụ ý làm cho các xuất bản phẩm nghiên cứu sẵn sàng tự do không mất tiền sao cho bất kỳ ai cũng có thể hưởng lợi từ việc đọc và sử dụng nghiên cứu.
Truy cập mở có thể là nhiều hơn so với việc làm cho nghiên cứu sẵn sàng để đọc, nhưng cũng cho phép những người khác sử dụng lại nghiên cứu đó. Ví dụ, cho phép nội dung sẽ được phân tích vằng việc sử dụng việc khai thác văn bản[1] hoặc sử dụng lại vì các mục đích thương mại. Dữ liệu nghiên cứu và các cuốn sách cũng ngày càng được làm cho sẵn sàng mở.
Truy cập mở là một phần của phong trào ‘mở’ rộng lớn hơn để khuyến khích trao đổi tự do tri thức và các tài nguyên để mở rộng truy cập và khuyến khích sáng tạo.
Các lợi ích
Kinh tế và xã hội rộng lớn hơn
Khi nghiên cứu được nắm giữ đằng sau một bức tường thanh toán của nhà xuất bản, điều này hạn chế sự truy cập tới chỉ những ai có thể kham được nó. Bất kỳ ai cũng có thể hưởng lợi từ truy cập rộng lớn hơn tới nghiên cứu, từ các doanh nghiệp nhỏ cho tới các trường học.
Các lợi ích đó đã dẫn tới việc nhiều nhà cấp vốn yêu cầu các kết quả đầu ra nghiên cứu họ cấp vốn phải được làm cho sẵn sàng thành truy cập mở.
Các nhà nghiên cứu và các cơ sở nghiên cứu
Đặt trong bối cảnh các chi phí tạp chí gia tăng và các ngân sách thư viện hạn hẹp, các lợi ích của truy cập mở tới các nhà nghiên cứu và các cơ sở nghiên cứu bao gồm:

Cải thiện việc với tới được nghiên cứu
Giúp cung cấp bằng chứng về tác động
Uy tín được cải thiện đối với các nhà nghiên cứu và cơ sở chủ nhân của họ thông qua các trích dẫn được gia tăng[2]
Chất lượng nghiên cứu được cải thiện thông qua các thực hành nghiên cứu mở, minh bạch và tái tạo lại được

Hãy đọc hướng dẫn của chúng tôi về cách để truy cập mở có thể giúp phát hiện, sử dụng và ảnh hưởng tới nghiên cứu của cơ sở của bạn.
Làm cho nghiên cứu thành truy cập mở là yêu cầu của nhiều nhà cấp vốn nghiên cứu và cũng để đủ điều kiện cho thực hành tiếp sau. Chúng tôi đã đưa ra vài bước thực hành cơ sở của bạn có thể nắm lấy để triển khai truy cập mở.
Ngoài những lợi ích về nghiên cứu và xã hội, truy cập mở cũng có thể giúp giải quyết thách thức về chi phí tạp chí gia tăng nhanh hơn so với ngân sách của các thư viện.

Creative Commons attribution information
Các dạng xuất bản truy cập mở
Các mô hình khác nhau đã nổi liên để hỗ trợ cho xuất bản truy cập mở.
Truy cập mở vàng
Truy cập mở vàng ngụ ý truy cập tức thì tới bài báo trên tạp chí trên trực tuyến. Vài tạp chí chỉ có các bài báo truy cập mở trong khi các tạp chí khác, được biết tới như là các tạp chí lai, có thể chào sự pha trộn các nội dung mở và thuê bao. Trong cả 2 trường hợp, có các chi phí liên quan tới việc xuất bản cần phải được đáp ứng.
Các chi phí đó, thường được trả cho nhà xuất bản thông qua các khoản phí xử lý bài báo - APC (Article Processing Charges), có thể được các tác giả trả hoặc một bên thứ 3 như một hội đồng cấp vốn bao cấp cho. Vài tạp chí không lấy tiền của các tác giả để xuất bản và các chi phí được bên thứ 3 bao cấp, ví dụ, xã hội học tập. Điều này đôi khi được tham chiếu tới như là ‘kim cương’ hoặc ‘bạch kim’.
Truy cập mở xanh
Truy cập mở xanh liên quan tới việc xuất bản trên một tạp chí thuê bao truyền thống như thường lệ, nhưng các bài báo cũng được ‘tự lưu trữ’ trong một kho (kho của cơ sở hoặc kho dựa vào chủ đề ở bên ngoài) và thường được làm cho sẵn sàng sau một giai đoạn cấm vận được nhà xuất bản thiết lập. Không có khoản phí nào phải trả.
Đáp ứng các yêu cầu đúng
Các nhà cấp vốn nghiên cứu và các nhà cấp vốn xuất bản có thể có các yêu cầu khác nhau.
Các dịch vụ S HERPA của chúng tôi có thể giúp xác định các chính sách đó, trong khi g hướng dẫn của chúng tôi để tuân thủ với các chính sách đó có nhiều chi tiết hơn về những gì bạn có thể làm.
Chúng tôi có thể giúp thế nào
Việc triển khai truy cập mở ảnh hưởng tới các cơ sở nghiên cứu theo nhiều cách thức. Chúng tôi đã ban hành một loạt các hướng dẫn để hỗ trợ trên con đường của bạn.
Chúng tôi đang làm việc để phát triển các dịch vụ, cung cấp sự hỗ trợ, và tác động tới chính sách để xúc tác cho giáo dục đại học của Vương quốc Anh hiện thực hóa được các phần thưởng của truy cập mở. Bạn có thể khai thác điều này thêm qua các trang truy cập mở chuyên dụng của chúng tôi.
Các chú giải

Đọc khai thác văn bản trên Wikipedia https://en.wikipedia.org/wiki/Text_mining
Điểm này được Dịch vụ Ưu thế Trích dẫn Truy cập Mở của SPARC châu Âu khai thác xa thêm http://sparceurope.org/oaca/

What is open access?
This video from PHDComics gives a summary of many of the issues and drivers behind open access. 
Open access (OA) means making research publications freely available so anyone can benefit from reading and using research.
Open access can be more than making research available to read, but also allowing others to re-use that research. For example, allowing the content to be analysed using text mining1 or reused for commercial purposes. Research data and books are also increasingly made available openly.
Open access is part of a wider ‘open’ movement to encourage free exchange of knowledge and resources in order to widen access and encourage creativity.
Benefits
Wider economy and society
When research is held behind a publisher’s paywall, this restricts access to only those who can afford it. Anyone can benefit from wider access to research, from small businesses to schools.
These benefits have led to many funders requiring outputs of the research they fund to be made available open access.
Researchers and research institutions
Set against a background of rising journal costs and constrained library budgets, the benefits of open access to researchers and research institutions include:

Improving reach of research
Helping to provide evidence for impact
Improved reputation for researchers and their host institution through increased citations2
Improved quality of research through open, transparent and reproducible research practices

Read our guide on how open access can help with discovery, usage and impact of your institution’s research.
Making research open access is a requirement of many research funders and also for eligibility for the next exercise. We’ve put together some practical steps your institution can take to implement open access.
Apart from the research and societal benefits, open access might also help address the challenge of journal costs rising faster than library budgets.
Types of open access publishing
Various models have emerged to support open access publishing.
Gold open access
Gold open access means immediate access to an article in an online journal. Some journals contain only open access articles whereas others, known as hybrid journals, may offer a mix of open and subscription content. In both cases, there are costs associated with publishing which need to be met.
These costs, usually paid to the publisher through article processing charges (APCs), may be paid by authors or subsidised by a third party such as a funding council. Some journals don’t charge authors to publish and the costs are subsidised by a third party, such as a learned society. This is sometimes referred to as ‘diamond’ or ‘platinum’ .
Green open access
Green open access involves publishing in a traditional subscription journal as usual, but articles are also 'self-archived' in a repository (institutional or external subject-based repository) and usually made available after an embargo period set by the publisher. No charges are paid. 
Meeting the right requirements
Research funders and publishers funders may have different requirements.
Our SHERPA services can help you identify these policies, while our guide on complying with these policies has more detail on what you can do.
How we can help
Implementing open access affects research institutions in many ways. We have produced a series of guides to support you on your journey.
We’re working to develop services, provide support, and influence policy in order to enable UK higher education to realise the rewards of open access. You can explore this further via our dedicated open access pages.
Footnotes

Read about text mining on Wikipedia https://en.wikipedia.org/wiki/Text_mining
This point is further explored by the SPARC Europe Open Access Citation Advantage Service http://sparceurope.org/oaca/

Dịch: Lê Trung Nghĩa
letrungnghia.foss@gmail.com