Không có phần mềm tự do, nguồn mở có thể đánh mất ý nghĩa của nó

WithoutFree Software, Open Source Would Lose its Meaning

September 28th, 2009 byGlyn Moody

Theo:http://www.linuxjournal.com/content/without-free-software-open-source-would-lose-its-meaning

Bài được đưa lênInternet ngày: 28/09/2009

Lờingười dịch: Bạn có thực sự mong muốn trở thành ngườibảo vệ cho phần mềm tự do? Đừng bao giờ thỏa hiệprằng chỉ cần phần mềm nguồn mở đi được vào dòngchính thống là đủ. Hãy nhớ, mục tiêu cuối cùng là sự*TỰ DO* cho phần mềm, chứ không phải phần mềm nguồnmở được đi vào dòng chính thống. Bài viết này dạycho bạn những lý lẽ vì sao nó lại như vậy.

Tôi là một fan hâmmộ những bài viết của Matt Asay về phần mềm tự do.Ông kết hợp một sự hiểu biết phân tích sâu sắc vớithứ hiếm có: kinh nghiệm thực tiễn lâu năm trong thếgiới kinh doanh nguồn mở. Nhưng dù ngay vậy thì cả tôithường mong đợi đọc các bài viết của ông, tôi đãtừng kinh sợ về sự xuất hiện một thứ mà tôi đãbiết, một ngày, ông có thể viết... vì nó có thể làkhông đúng. Và bây giờ ông đã viết ra nó, với đầuđề tự nó giải thích được: “Phần mềm tự do đãchết. Nguồn mở muôn năm”.

Matt tuyên bố trongđoạn đầu của ông những gì vấn đề chính là:

Một trong nhữngthứ truyền cảm hứng nhất mà tôi đã chứng kiến tronghơn 10 năm của tôi trong nguồn mở là sự ôm lấy mộtcách dần dần tính thực dụng của nó. Bằng “tính thựcdụng” tôi không có ý chỉ “sự đầu hàng”, bởinguồn mở ngày càng nhìn giống thế giới sở hữu độcquyền hơn là nó tìm cách chiếm chỗ. Hay là, tôi có thểdự đoán rằng nguồn mở càng đi tới dòng chính thốngbao nhiêu thì nó càng học được cách thỏa hiệp bấynhiêu, những thỏa hiệp mà làm cho nó mạnh hơn; chứkhông yếu hơn.

Khi tôi đã phỏng vấnRic-hard Stallman vào năm 1999 thì đây là những gì ông nóivề chủ đề này:

Lý do duy nhất màchúng ta có toàn bộ một hệ điều hành tự do là vì đốivới phong trào mà nói thì chúng ta muốn một hệ điềuhành mà nó hoàn toàn là tự do, chứ không phải là 90% tựdo.

Nguồn mở tồn tạitừ sự từ chối thỏa hiệp bởi những người tạo racác chương trình phần mềm tự do. “Sự thực dụng”mà Matt tán dương chỉ là một lựa chọn cho nguồn mởvì những người mà đã làm cật lực trong việc tạo racác phần mềm tự do đã từ chối thỏa hiệp ngay từlúc ban đầu.

10 năm trước,Stallman đã chỉ ra những nguy hiểm của sự thỏa hiệp:

Nếu bạn không cósự tự do như một nguyên tắc, thì bạn có thể khôngbao giờ thấy một lý do không làm ra một sự ngoại lệ.Luôn luôn sẽ có những thời điểm cho một lý do này nọlà có một số sự thuận lợ thực tế trong việc tạora một ngoại lệ.

I'ma big fan of Matt Asay's writingsabout free software. He combines a keen analytical intelligence withthat rare thing: long-term hands-on experience in the world of opensource business. But even though I generally look forward to readinghis posts, I have been rather dreading the appearance of one that Iknew, one day, he would write...because it would be wrong. And now hehas written it, with the self-explanatory headline: “Freesoftware is dead. Long live open source.”

Mattstates in his first paragraph what the key issue is:

Oneof the most inspiring things I've witnessed in my 10-plus years inopen source is its gradual embrace of pragmatism. By "pragmatism"I don't mean "capitulation," whe-reby open source comes tolook more like the proprietary world it has sought to displace.Rather, I would suggest that the more open source has gone mainstreamthe more it has learned to make compromises, compromises that make itstronger, not weaker.

WhenI interviewed Ric-hard Stallman in 1999 this is what he had to say onthis subject:

Theonly reason we have a wholly free operating system is because of themovement that said we want an operating system that's wholly free,not 90 percent free.

Opensource exists because of a refusal to compromise by the creators offree software programs. The “pragmatism” that Matt lauds is onlyan option for open source because the people who did all the hardwork in creating free software refused to compromise initially.

Tenyears ago, Stallman pointed out the dangers of compromise:

Ifyou don't have freedom as a principle, you can never see a reason notto make an exception. There are constantly going to be times for onereason or another there's some practical convenience in making anexception.

Sự thỏa hiệp làmột con dốc khó xử: một khi bạn bắt đầu lao dốc,thì sẽ không có điểm dừng rõ ràng. Điềunày đúng là nằm trong tay của Microsoft: chiến lược hiệnhành của hãng này là pha loãng ý nghĩa của từ “nguồnmở” - một sự “hãy ôm lấy, mở rộng, tiêu diệt”kinh điển – cho tới khi nó trở nên chỉ còn là nhữngtừ thông dụng khác về marketing, được áp dụng thườngxuyên hàng ngày, và cuối cùng không có giá trị thực tếnào.

Thếsao? Bạn có thể sẽ hỏi. Nếu, như Matt viết, toàn bộluận điểm là “sẽ đi vào dòng chính thống”, rồiviệc xóa nhòa như vậy đường phân cách phần mềm tựdo khỏi phần mềm không tự do chắc chắn là một cáigiá thành nhỏ bé phải trả để đạt được sự sửdụng rộng lớn hơn đó về nguồn mở. Nó có thể dườngnhư vậy trong ngắn hạn, nhưng tôi không tin là nó là mộtchiến lược thông minh về dài hạn, ngay cả từ mộtquan điểm thực dụng thuần túy.

Vídụ, những thỏa hiệp hiện nay mà bao gồm việc làm việcvới các công nghệ được phát triển bởi Microsoft màđối với nó hãng có thể giữ các bằng sáng chế trongmột số phạm vi quyền hạn có nghĩa rằng cuối cùng cáclập trình viên nguồn mở sẽ bị bắt làm con tin cho cơđồ của họ và làm xói mòn sức mạnh của họ về sựtự khẳng định mình trong tương lai.

Hơn nữa, nếu kháiniệm “nguồn mở” trở thành vô giá trị, thì các lậptrình viên và người sử dụng sẽ trở thành vỡ mộng,và bắt đầu bỏ trốn nó. Cái trước sẽ thấy việcchia sẻ ngày một gia tăng một cách không cân xứng, khinhững đóng góp của họ bị lấy đi mà sự trả về làrất ít (đôi khi điều đó có thể cũng xảy ra ngay cảđối với các công ty nguồn mở sử dụng GNU GPL nếu họyêu cầu rằng những người đóng góp nhượng lại bảnquyền của họ, như hầu hết hiện đang làm). Người sửdụng tương tự sẽ phát hiện ra rằng một số trong cácứng dụng nguồn mở “nhạt nhòa” kiểu mới này thấtbại trong việc phân phối những lợi ích được hứa hẹnvề sự kiểm soát, tùy biến và tiết kiệm chi phí.

Nhưng, tất nhiên,đỉnh điểm là không “đi vào dòng chính thống”: nhưStallman đã nói, đây là về việc có được “sự tựdo như một nguyên tắc”. Việc lan truyền phần mềm tựdo là về việc lan truyền các phần mềm *tự do*, chứkhông phải *phần mềm* tự do (nhấn mạnh vào chứ *tựdo*, chứ không phải chữ *phần mềm*): phần mềm đơngiản là công cụ, không phải là thứ cuối cùng. Đây lànhững gì mà Stallman đã nói chục năm về trước:

Có những vấn đềquan trọng hơn về sự tự do – những vấn đề của sựtự do mà mỗi người đều đã nghe tới là quan trọnghơn nhiều so với những thứ này: tự do được nói, tựdo được xuất bản, tự do được hội họp.

Compromiseis a slippery slope: once you start down it, there are no obviousplaces to stop. This plays right into Microsoft's hands: its currentstrategy is to dilute the meaning of “open source” - classic“embrace, extend, extinguish” - until it becomes just anothermarketing buzzword, applied routinely, and ultimately with no realvalue.

Sowhat? You may ask. If, as Matt writes, the whole point is “to gomainstream”, then such blurring of the line separating freesoftware f-rom non-free software is surely a small price to pay toachieve that wider use of open source. It might seem so in the shortterm, but I don't believe it's a wise strategy in the long term, evenf-rom a purely pragmatic viewpoint.

Forexample, current compromises that include working withMicrosoft-developed technologies for which it may hold softwarepatents in some jurisdictions mean that ultimately open sourcedevelopers are giving hostages to fortune and undermining their powerof self-determination in the future.

Moreover,if the term “open source” becomes devalued, coders and users willbecome disillusioned, and start to desert it. The former will findthe sharing increasingly asymmetric, as their contributions are takenwith little given in return (something that may well happen even toopen source companies using the GNU GPL if they demand thatcontributors cede their copyright, as most currently do). Users willsimilarly discover that some of these new-style “blurred” opensource applications fail to deliver the promised benefits of control,customisation and cost-savings.

But,of course, the point is not “to go mainstream”: as Stallman said,it's about having “freedom as a principle.” Spreading freesoftware is about spreading *free* software, not free *software*:software is simply the means, not the end. This is what Stallman saida decade ago:

thereare more important issues of freedom – the issues of freedom thateverybody's heard of are much more important than this: freedom ofspeech, freedom of the press, free assembly.

Vì thế vì saoStallman còn lo lắng ngay cả với phần mềm tự do ư?

Tôi không thấycách nào tôi có thể làm thứ gì đó quan trọng hơn trongmột số lĩnh vực khác.

Stallman tiếp tục mộtcách bền bỉ cuộc thập tự chinh của mình vì sự tựdo thông qua phần mềm tự do vì ông nhận thức đượcrằng đó là nơi mà ông có thể đóng góp được nhiềunhất.

Và vì đây là cáchmà ông đấu tranh cho tự do, không có thỏa hiệp, ôngđược chuẩn bị để làm và để nói những thứ mà mọingười trong thế giới nguồn mở thực dụng này thấyđáng ân hận – ngay cả việc gây chấn động. Điều đóthường là vì nó một cách không thuận lợi làm cho côngviệc của họ “đi theo dòng chính thống” thêm khó hơn,và một phần vì sự chán ghét thực sự đối với mộtsố hành động của Stallman. Nhưng những gì họ khôngnhận thấy được là những người chiến đấu cho tựso đó – vì những thứ đó là cách mà Stallman bản thânông nhìn nhận – luôn quá tập trung vào những mục tiêulớn hơn của họ mà những vấn đề trần tục như sựthuận lợi và cách cư xử đúng có xu thế thất bại bởinhững thứ bên lề.

Cuối cùng, lý do màphần mềm tự do không thể thỏa hiệp là vì chúng tathỏa hiệp về bất kỳ sự tự do nào trong sự nguy hiểmcủa chính chúng ta: không có thứ gì tự do 50% cả. Nhưlịch sử dạy chúng ta, sự tự do sẽ không chiến thắngđược bằng “việc đi vào dòng chính thống”, mà bằngnhững số lượng nhỏ những người ngoan cường vàthường làm trái ý những người độc tưởng mà họ từchối thỏa hiệp cho tới khi họ có được những gì họmuốn. Điều tuyệt vời là việc chúng ta có thể tất cảcùng chia sẻ những sự tự do mà họ chiến thắng, dù cóhay không việc chúng ta đã giúp chiến thắng họ, và dùcó hay không việc chúng ta có thể sống theo những tiêuchuẩn cao về tính nghiêm khắc của họ.

Nhưng công bằng mànói, không có sự cứng rắn sắt đá của họ, sự đấutranh luôn bền bỉ của họ và những chiến thắng sẽxảy ra của họ thì chúng ta có thể tất cả đã đánhmất đi những sự tự do đó, vì chúng chỉ là tạm thời,và phải luôn luôn được chinh phục lại. Đặc biệt,không có quan điểm cố định về phần mềm tự do khôngthỏa hiệp, thì nguồn mở có thể sớm tự nó hòa vàodòng chính thống với sự vô nghĩa.

Sowhy does Stallman even bother with free software?

Idon't see how I could do something more important in some other area.

Stallmandoggedly continues his crusade for freedom through free softwarebecause he recognises that that is whe-re he can make the greatestcontribution.

Andbecause this is how he fights for freedom, without compromise, he isprepared to doand say things that people in the pragmatic world of open sourcefind regrettable – shocking, even. That's partly because itinconveniently makes their job of “going mainstream” harder, andpartly because of a genuine distaste for some of Stallman's actions.But what they overlook is that freedom fighters – for that is howStallman regards himself – have always been so focussed on theirlarger goals that mundane matters like convenience and good mannerstend to fall by the wayside.

Ultimately,the reason that free software cannot compromise is because wecompromise over any freedom at our peril: there is no such thing as50% free. As history teaches us, freedom is not won by “goingmainstream”, but by small numbers of stubborn and often annoyingmonomaniacs that refuse to compromise until they get what they want.The wonderful thing is that we can all share the freedoms they win,whether or not we helped win them, and whether or not we can live upto their high standards of rigour.

Butequally, without their obduracy, their constant striving and theireventual victories we would all lose those freedoms, because they areonly temporary, and must be constantly reconquered. Specifically,without the fixed point of uncompromising free software, open sourcewould soon mainstream itself into meaninglessness.

Dịch tài liệu: LêTrung Nghĩa

letrungnghia.foss@gmail.com