MediaWiki: một trường hợp điển hình về tính bền vững

By Pete Cooper, Published: 02 May 2008, Reviewed: 14 May 2012

Theo: http://www.oss-watch.ac.uk/resources/mediawiki

Bài được đưa lên Internet ngày: 14/05/2012

Lời người dịch: Một trong 7 ví dụ và là ví dụ thứ 3 được nêu trong loạt bài này về tính bền vững của một dự án phần mềm tự do nguồn mở, lần này là MediaWiki. “Vì Wikimedia dựa nhiều vào tính ổn định và sự phát triển của MediaWiki, sự phát triển được đảm bảo, ít nhất ở thời điểm hiện nay. Dù MediaWiki được Quỹ Wikimedia phát hành, có hơn 130 người duy trì và người đóng góp vào lúc viết bài này. Quỹ Wikimedia tạo thuận lợi cho tính bền vững và sự tăng trưởng của MediaWiki bằng việc đưa ra tài liệu và các tài nguyên tăng cường cho những người sử dụng, người vận hành và người phát triển, trao cho mỗi nhóm sự trợ giúp như nhau về tính sẵn sàng của tài liệu. Tài liệu và các nguồn bản thân chúng là sẵn sàng trong một wiki, cho phép từng trong 3 nhóm trên đóng góp và cải thiện các bài viết. MediaWiki được viết bằng PHP, một ngôn ngữ script được thiết lập và sử dụng rộng rãi, cho phép sửa đổi mã trong bất kỳ trình soạn thảo nào mà không cần các công cụ phần mềm mở rộng hoặc sở hữu độc quyền”.

MediaWiki là phần mềm wiki dựa trên máy chủ, được thiết kế để sử dụng trong các website phạm vi lớn. Nó là sẵn sàng rồi để tải về như là phần mềm nguồn mở (PMNM). Nó được sử dụng rộng rãi cho một số lượng các website nổi tiếng, bao gồm, Wikipedia và Wikimedia Commons. Một tính năng chủ chốt của MediaWiki là tạo và hiển thị nội dung giàu [tính năng], bao gồm cả các công thức toán học thông qua LaTeX và một dải ngày một gia tăng các tệp phương tiện, bao gồm nội dung do người sử dụng tải lên. MediaWiki có thể được sử dụng cả nội bộ trong tổ chức được kết nối mạng, hoặc bên ngoài trên Internet.

MediaWike được duy trì và cập nhật tích cực. Nó được phát hành theo giấy phép GPLv2 (GNU General Public License v2), cho phép sự triển khai và tùy biến rộng rãi. Nó được viết bằng PHP và đòi hỏi một cơ sở dữ liệu hoặc PostgreSQL hoặc MySQL. Tất cả những thành phần đó cũng là nguồn mở, dù giấy phép chỉ định khác đối với từng gói: PHP được phát hành theo giấy phép PHP, PostgreSQL là sẵn sàng theo giấy phép BSD, và MySQL là giấy phép đôi như cả GPL và một giấy phép sở hữu độc quyền, gọi là MySQL Enterprise, cho các nhà vận hành không mong muốn có ràng buộc vào các điều khoản của GPL.

Lịch sử dự án

Phần mềm MediaWike ban đầu đã được Lee Crocker viết để sử dụng chỉ trong Wikipedia, và đã từng là thứ được Magnus Manske viết lại trước script MadiaWiki PHP. Trước đó, Wikipedia gốc ban đầu chạy UseModWiki, một động cơ wiki dựa vào Perl được Clifford Adams viết. Yêu cầu cho chức năng bổ sung đã dẫn Wikipedia tới áp dụng động cơ wiki dựa vào PHP của Manske thay cho UseModWiki. Khi sự phổ biến của Wikipedia gia tăng, các vấn đề mở rộng phạm vi đã dẫn Crocker tới việc viết lại phần mềm của Manske để sử dụng cơ sở dữ liệu MySQL, cho phép tính mở rộng phạm vi và hiệu năng lớn hơn. Với sự ra đời của Quỹ Wikimedia vào năm 2003, phần mềm này đã trở nên nổi tiếng như là MediaWiki. Các phiên bản ổn định sớm của phần mềm, được làm cho sẵn sàng vào nửa cuối năm 2003, trước phiên bản sản xuất chính thức đầu tiên, có tên là MediaWiki v1.1, tháng 12/2003.

Các phiên bản cập nhật của MediaWiki từng được phát hành điển hình mỗi 3-6 tháng một lần, kết hợp mã được tối ưu hóa được thiết kế cho tính mở rộng phạm vi gia tăng và đưa vào các tính năng và chức năng được dẫn dắt từ đòi hỏi của người sử dụng. Sự phát triển và lịch sử của MediaWiki phần lớn từng được Wikipedia, Wikia và các dự án wiki phạm vi rộng có liên quan sử dụng phần mềm, định hình, cả thương mại và phi lợi nhuận.

Tăng trưởng trong cơ sở cài đặt và cơ sở của người sử dụng đầu cuối

MediaWiki là sẵn sàng rồi cho công chúng nói chung, có ít rào cản đầu vào đối với các yêu cầu phần cứng và phần mềm, và mã được xem một cách rộng rãi ít nhất là có chất lượng sản xuất/ổn định. Được kết hợp với sự phổ biến ngày một gia tăng của Wikipedia và các khía cạnh xã hội và cộng tác có liên quan của Internet, sự nở rộ của các wikis ngày một gia tăng. Do bản chất tự nhiên mềm dẻo của phần mềm và giấy phép, cho phép sử dụng mở rộng trong các mạng intranet và Internet, không có khả năng để định lượng được một cách chính xác số lượng các cài đặt MediaWiki của những người sử dụng. Cài đặt của một MediaWiki wiki khá nhanh và đơn giản, thường mất ít hơn 1 giờ đồng hồ. Một số lượng ngày một gia tăng các phát tán Linux và UNIX là sẵn sàng rồi với các trình cài đặt và cập nhật MediaWiki được đưa vào, làm đơn giản hóa qui trình cài đặt và đảm bảo rằng sự duy trì và cập nhật sẽ không bị tránh hoặc trì hoãn vì một qui trình bí mật hoặc quá mất thời gian.

Tầm quan trọng của Wikipedia, ảnh hưởng lên MediaWiki

Wikipedia đã sử dụng MediaWiki, cùng với những hình hài của phần mềm trước MediaWiki, khi nó dừng sử dụng UseModWiki vào các năm 2002/2003. Vào thời điểm viết bài này, Wikipedia xếp hạng trong 10 site có nhiều người viếng thăm nhất trên Internet. Nó bao gồm 18 triệu bài viết khắp mạng các site của nó, gần hai tỷ từ và số lượng các chỉnh sửa hàng trăm triệu. Nhiều công việc phát triển trên MediaWiki xuất xứ từ các yêu cầu về tính năng và chức năng bổ sung từ những người sử dụng và những người vận hành. Tính mở rộng phạm vi, đặc biệt là các yêu cầu cho nhân bản cơ sở dữ liệu xuyên khắp các cụm nhiều máy chủ, đã biến MediaWiki thành một công cụ cộng tác năng lực chuyên nghiệp, phù hợp một cách lý tưởng cho các môi trường chia sẻ tri thức. Sự đưa vào các phương pháp có suy tính thận trọng để mở rộng chức năng, được biết như là các mở rộng, đang tích cực cho phép các nhà sáng tạo và phát triển nội dung gia tăng phạm vi và khả năng của MediaWiki.

Mô hình bền vững

Vào thời điểm viết bài này, lập trình viên hàng đầu của MediaWiki là Brion Vibber, người sau đó cũng là CTO của Quỹ Wikimedia. Vì Wikimedia dựa nhiều vào tính ổn định và sự phát triển của MediaWiki, sự phát triển được đảm bảo, ít nhất ở thời điểm hiện nay. Dù MediaWiki được Quỹ Wikimedia phát hành, có hơn 130 người duy trì và người đóng góp vào lúc viết bài này. Quỹ Wikimedia tạo thuận lợi cho tính bền vững và sự tăng trưởng của MediaWiki bằng việc đưa ra tài liệu và các tài nguyên tăng cường cho những người sử dụng, người vận hành và người phát triển, trao cho mỗi nhóm sự trợ giúp như nhau về tính sẵn sàng của tài liệu. Tài liệu và các nguồn bản thân chúng là sẵn sàng trong một wiki, cho phép từng trong 3 nhóm trên đóng góp và cải thiện các bài viết. MediaWiki được viết bằng PHP, một ngôn ngữ script được thiết lập và sử dụng rộng rãi, cho phép sửa đổi mã trong bất kỳ trình soạn thảo nào mà không cần các công cụ phần mềm mở rộng hoặc sở hữu độc quyền.

Tương lai ư?

Các rào cản lối vào tương đối thấp, tính sẵn sàng và độ chín chung của kho mã MediaWiki chỉ a một tương lai khá tốt cho tính bền vững của dự án. Nhiều người sử dụng hơn đang phát hiện và tham gia với Wikipedia và các wikis khác. Dù nói chung một phần trăm nhỏ của một khán thính phòng wiki tích cực soạn sửa các trang, thì sự phổ biến với một giao diện người sử dụng và sự trình bày được tiêu chuẩn hóa sẽ làm gia tăng lòng tin của người sử dụng và cuối cùng dẫn dắt sự phát triển trong tương lai, giúp cho tính bền vững. Nếu một người sử dụng có khả năng tham gia tích cực, dù đó là các bài việc của các tác giả hay các chỉnh sửa, hoặc đơn giản là có khả năng tạo những sửa đổi cho đúng về ngữ nghĩa một chút, thì họ sẽ cảm thấy có sự tham gia nhiều hơn với cộng đồng. Điều này, tới lượt nó, họ sẽ tiếp tục đóng góp ở bất kỳ đâu họ có thể, vì thế việc xây dựng xung lượng của cộng đồng và bổ sung cho tính bền vững của wiki.

Nhiều cài đặt của MediaWiki được để lại trong cấu hình mặc định của chúng, hoặc chủ ý hoặc do người vận hành bỏ sót. Một hiệu ứng phụ của cấu hình mặc định là khả năng cho bất kỳ người sử dụng nào cũng sửa đổi được nội dung trên wiki, trong một số trường hợp không cần xác thực. Trong khi một số người sử dụng hoàn toàn có những ý định tốt về nội dung wiki, thì những người sử dụng khác lạm dụng lòng tin này một cách đáng tiếc. Sự làm xấu mặt và ác tâm của các trang MediaWiki phổ biến trên các site bận rộn. Dù những hành động đó có thể được hủy và quay ngược về sự rà soát lại trước của trang đó, thì việc để lại không được xử trí thì chúng có thể ảnh hưởng tiêu cực tới sự thể hiện và giá trị được thừa nhận của wiki, hoặc đối với các cá nhân trong tổ chức, hoặc đối với cộng đồng người sử dụng wiki và những khách viếng thăm khác. Nếu các wiki được xem là gắng gỏi để duy trì, thì cơ sở cài đặt bị đe dọa. Nếu người sử dụng đầu cuối xem wiki như là giá trị thấp và không được duy trì tích cực, thì sự tham gia về lâu dài của chúng có thể bị nghi ngờ. Trong từng trường hợp đó, tính bền vững của cả wiki địa phương và phần mềm của nó bị ảnh hưởng bất lợi. Ở một phạm vi rộng lớn hơn, sự không thỏa mãn rộng rãi của những người vận hành và những người sử dụng sẽ dẫn tới nhu cầu cho những thay đổi đáng kể trong kiến trúc phần mềm hoặc một nhu cầu tìm kiếm phần mềm khác từ các bên khác.

Sức mạnh và sự vươn tới toàn cầu của Wikipedia làm cho nó trở thành một lãnh đạo mạnh trong lĩnh vực phần mềm wiki. Sự lựa chọn của phần mềm được sử dụng để trang bị khả năng này và các site Wikimedia khác sẽ tự động được xem như một người dẫn dắt thị trường, ít nhất cho tương lai có thể nhìn thấy trước được. Các chỉ trích sẽ tiếp tục để chỉ ra những yếu điểm trong mô hình của Wikipedia, như việc ưu tiên đa số đồng thuận của khán thính phòng hơn một chuyên gia duy nhất. Những điểm yếu được thừa nhận đó cho phép các đối thủ cạnh tranh sẽ nổi lên, nhưng trong khi Wikipedia vẫn là phổ biến như nó có ngày nay thì dường như là MediaWiki sẽ vẫn là vững bền.

Trong trường hợp Wikimedia thay đổi phần mềm đứng đằng sau các website wiki của nó, thì sự chuyển đổi, không nghi ngờ gì, sẽ được giám sát chặt chẽ từ những người vận hành wiki. Bất chấp bất kỳ thay đổi nào được thực hiện, nhiều site nổi tiếng vẫn sẽ tiếp tục sử dụng MediaWiki vì tầm quan trọng của các kho người sử dụng đầu cuối và sự cài đặt. Tổng chi phí sở hữu cũng là một yếu tố, với cả những người vận hành và những người sử dụng đang đối mặt với việc họ và cấu hình và cú pháp của một nền tảng wiki xen kẽ nhau.

Kết luận

Với kho mã chín muồi và được tôn trọng, sự chấp thuận từ các website cao cấp và sức mạnh theo dõi hồ sơ như một site chủ như Wikipedia, MediaWiki là một đề xuất cuốn hút cho khu vực nhà nước và tư nhân. Các yêu cầu khá thấp để trở thành một người đóng góp và sự phát triển tích cực từ cả Wikimedia và các bên thứ 3 sẽ tiếp tục tăng cường vị thế của MediaWike như là người lãnh đạo trong thị trường phần mềm wiki. Sự nở rộ toàn cầu của MediaWiki và những phụ thuộc có liên quan của nó sẽ đảm bảo rằng, đúng lúc, những người sử dụng sẽ tới để kỳ vọng vào các wiki được trang bị MediaWiki, nếu không bằng cái tên, thì nhất định là bằng sự thể hiện.

Để có thảo luận chung nhiều hơn về nguồn mở bền vững, xem tài liệu ngắn gọn của chúng tôi nguồn mở bền vững.

MediaWiki is server-based wiki software, designed for use on large-scale websites. It is readily available to download as open source software. It is used widely by a number of high-profile websites including, notably, Wikipedia and Wikimedia Commons. A key feature of MediaWiki is rich content generation and display, including mathematical formulae via LaTeX and an increasing range of media files, including user-uploaded content. MediaWiki can be used both internally within a networked organisation, or externally on the Internet.

MediaWiki is actively maintained and up-dated. It is released under the GNU General Public License v2, allowing for wide deployment and customisation. It is written in PHP and requires either a PostgreSQL or MySQL database. All of these dependencies are also open source, though the licence specifics differ for each package: PHP is released under the PHP Licence, PostgreSQL is available under the BSD License, and MySQL is dual-licensed as both GPL and a commercial proprietary licence, dubbed MySQL Enterprise, for operators not wishiunrestrictedng to be bound by GPL terms.

Project history

The MediaWiki software was originally written by Lee Crocker for use solely in Wikipedia, and was a re-writing of Magnus Manske’s earlier MediaWiki PHP script. Before that, Wikipedia originally ran UseModWiki, a Perl-based wiki engine written by Clifford Adams. The requirement for additional functionality led Wikipedia to adopt Manske’s PHP-based wiki engine in place of UseModWiki. As the popularity of Wikipedia increased, scalability problems led Crocker to re-write Manske’s software to use a MySQL database, allowing for greater scalability and performance. With the formation of the Wikimedia Foundation in 2003, the software became known as MediaWiki. Early stable releases of the software, made available in the second half of 2003, preceded the first official production release, labelled MediaWiki version 1.1, of December 2003. Up-dated versions of MediaWiki have been released typically every three to six months, incorporating optimised code designed for increased scalability and inclusion of features and functionality driven by user demand. The development and history of MediaWiki has been largely shaped by Wikipedia, Wikia and related large-scale wiki projects using the software, both non-profit and commercial.

Growth in install base and end-user base

MediaWiki is readily available to the general public, has few barriers to entry with regard to hardware and software requirements, and the code is widely considered to be of at least production/stable quality. Combined with the increasing popularity of Wikipedia and associated social and collaborative aspects of the internet, the proliferation of wikis is increasing. Due to the flexible nature of the software and licence, allowing for extensive use on intranets and the Internet, it is not possible to accurately quantify the number of MediaWiki installations or users. Installation of a MediaWiki wiki is relatively quick and simple, typically taking less than an hour. An increasing number of Linux and UNIX distributions are readily available with MediaWiki installers and up-daters included, simplifying the installation process and ensuring that maintenance and updating are not avoided or postponed due to an excessively time-consuming or esoteric process.

Significance of Wikipedia, impact on MediaWiki

Wikipedia has used MediaWiki, along with pre-MediaWiki software incarnations, since it ceased using UseModWiki in 2002/3. At the time of writing, Wikipedia ranks in the top ten of most-visited sites on the internet. It includes eighteen million articles across its network of sites, nearly two billion words and edits numbering in the hundreds of millions. Much of the development work on MediaWiki stems f-rom feature and additional functionality requests f-rom users and operators. Scalability, especially requirements for database replication across multiple server farms, has turned MediaWiki into an enterprise-capable collaboration tool, ideally suited for knowledge-sharing environments. The deliberate inclusion of methods to extend functionality, known as extensions, are actively allowing content creators and developers to increase the scope and capability of MediaWiki.

Sustainability model

At the time of writing, the lead developer of MediaWiki was Brion Vibber, who was then also CTO of the Wikimedia Foundation. As Wikimedia relies heavily on the stability and development of MediaWiki, development is assured, at least at the present time. Although MediaWiki is released by the Wikimedia Foundation, there are over 130 maintainers and contributors at the time of writing. The Wikimedia Foundation facilitates sustainability and growth of MediaWiki by offering extensive documentation and resources for users, operators and developers, giving each group similar weighting with regard to documentation availability. The documentation and resources are themselves available on a wiki, allowing each of the three groups to contribute and improve articles. MediaWiki is written in PHP, a widely used and established scripting language, allowing for code modification in any text editor without the need for expensive or proprietary software tools.

The future?

The relatively low barriers to entry, general availability and maturity of the MediaWiki code base indicate a sound future for sustainability of the project. More users are discovering and getting involved with Wikipedia and other wikis. Although generally a small percentage of a wiki audience actively edit pages, familiarisation with a standardised user interface and layout will increase user confidence and ultimately drive future development, helping sustainability. If a user is able to participate actively, whether it’s authoring or editing articles, or simply being able to make minor semantic corrections, they will feel more involved with the community. This, in turn, enhances the reputation and significance of the wiki. If the user feels value and attachment to the wiki, they will continue to contribute whe-re they can, thus building community momentum and adding to the wiki sustainability.

Many MediaWiki installations are left in their default configuration, either deliberately or due to operator oversight. One side-effect of the default configuration is the ability for any user to modify content on the wiki, in some cases without authentication. While some users have entirely good intentions regarding wiki content, other users regrettably abuse this trust. Defacement and vandalism of MediaWiki pages is common on busy sites. Although these actions can be undone be reverting to a previous revision of the page, left untreated they can negatively affect the appearance and perceived value of the wiki, either to individuals within the organisation, or to the wiki user community and other visitors. If wikis are seen to be arduous to maintain, the install base is threatened. If end users regard wikis as low value and not actively maintained, their long-term involvement may be in doubt. In each of these instances, the sustainability of both the local wiki and its software is adversely affected. On a larger scale, widespread dissatisfaction of operators and users will drive the need for significant changes in the software architecture or a need to seek al-ternative software f-rom another party.

The strength and global reach of Wikipedia makes it a strong leader in the domain of wiki software. The choice of software used to power this and other Wikimedia sites will automatically be seen as a market leader, at least for the foreseeable future. Critics will continue to point out weaknesses in the Wikipedia model, such as favouring the majority audience consensus over a single expert. These perceived weaknesses allow competitors to emerge, but while Wikipedia remains as popular as it is today it would seem that MediaWiki will remain viable.

In the event Wikimedia changes the software behind its wiki websites, the move will no doubt be monitored closely by wiki operators. Regardless of any changes made, many established sites will continue to use MediaWiki due to the significance of the install and end-user bases. Total cost of ownership is also a factor, with both operators and users being faced with learning the configuration and syntax of an al-ternate wiki platform.

Conclusions

With a mature and respected code base, acceptance f-rom high-profile websites and track record powering such a major site as Wikipedia, MediaWiki is an attractive proposition for the public and private sector. Comparatively low requirements to be a contributor and active development f-rom both Wikimedia and third parties will continue to strengthen MediaWiki’s position as leader in the wiki software marketplace. The global proliferation of MediaWiki and its related dependencies will ensure that, in time, users will come to expect MediaWiki-powered wikis, if not by name, then certainly by appearance.

For a more general discussion of sustainable open source, see our briefing document Sustainable open source.

Dịch: Lê Trung Nghĩa

letrungnghia.foss@gmail.com