Edward Snowden và các hồ sơ của NSA - theo dòng thời gian

Edward Snowden and the NSA files – timeline

Những gì đã xảy ra với người nói lên những bí mật của NSA cho tờ Guardian kể từ khi anh ta đã quyết định tiết lộ danh tính của anh ta cho thế giới và đã bắt đầu chiến đấu vì sự tị nạn của anh ta.

What has happened to NSA whistleblower who leaked files to Guardian since he decided to reveal his identity to the world and began his asylum battle

Mirren Gidda, The Guardian, Friday 26 July 2013

Theo: http://www.guardian.co.uk/world/2013/jun/23/edward-snowden-nsa-files-timeline

Bài được đưa lên Internet ngày: 26/07/2013

Edward Snowden, the NSA whistleblower. Photograph: Guardian

Edward Snowden, người nói lên những bí mật của NSA. Ảnh: Guardian

20/05 Edward Snowden, một nhân viên của nhà thầu quân sự Booz Allen Hamilton ở Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ (NSA), tới Hong Kong từ Hawaii. Anh ta mang theo 4 chiếc máy tính xách tay cho phép anh ta truy cập tới một số bí mật cao cấp nhất của chính phủ Mỹ.

01/06 Các phóng viên tờ Guardian Glenn Greenwald và Ewen MacAskill và người làm phim tài liệu Laura Poitras bay từ New York tới Hong Kong. Họ đã gặp Snowden tại khách sạn Kowloon sau khi anh ta tự nhận diện mình với một khối lập phương Rubik và bắt đầu một tuần phỏng vấn với nguồn của họ.

05/06 Tờ Guardian xuất bản tài liệu dành riêng đầu tiên của mình dựa vào rò rỉ của Snowden, tiết lộ một lệnh của tòa án bí mật chỉ ra rằng chính phủ Mỹ đã ép người khổng lồ viễn thông Verizon trao các hồ sơ điện thoại của hàng triệu người Mỹ.

06/06 Câu chuyện thứ 2 tiết lộ sự tồn tại của chương trình trước đó còn chưa được tiết lộ PRISM, các tài liệu nội bộ nói trao cho cơ quan này “sự truy cập trực tiếp” tới các dữ liệu được Google, Facebook, Apple và những người khổng lồ Internet khác của Mỹ nắm giữ.

07/06 Barack Obama bảo vệ 2 chương trình đó, nói chúng được các tòa án và Quốc hội giám sát. Khăng khăng rằng “sự cân bằng đúng” từng được cân nhắc giữa an ninh và tính riêng tư, ông nói: “Bạn không thể có 100% an ninh, và sau đó cũng có 100% tính riêng tư và 0 sự tiện lợi”. Tờ Guardian nói rằng GCHQ từng có khả năng nhìn các dữ liệu giao tiếp truyền thông của người sử dụng từ các công ty Internet của Mỹ, vì nó đã có sự truy cập tới PRISM.

08/06 Những rò rỉ khác của Snowden tiết lộ sự tồn tại của một công cụ nội bộ của NSA - Người cung cấp thông tin vô hạn (Boudless Informant) - cho phép nó ghi lại và phân tích các dữ liệu tới từ đâu, và nảy sinh ra các câu hỏi về những đảm bảo được liên tục của nó đối với Quốc hội rằng nó không thể theo dõi tất cả sự giám sát mà nó thực hiện trong các giao tiếp truyền thông của những người Mỹ.

09/06 Snowden quyết định ra công khai. Trong một phỏng vấn video anh ta nói: “Tôi không có ý định dấu mình là ai vì tôi biết tôi đã không làm gì sai trái”.

10/06 Snowden rời khỏi khách sạn ở Hong Kong.

12/06 Tờ Bưu điện Buổi sáng Nam Trung Hoa (South China Morning Post) của Hong Kong xuất bản cuộc phỏng vấn đầu tiên với Snowden kể từ khi anh ta đã tiết lộ danh tính của mình. Anh ta nói anh ta có ý định ở lại thành phố đó cho tới khi bị yêu cầu phải ra đi và tiết lộ rằng NSA đã và đang đột nhập vào các máy tính của Hong Kong và Trung Quốc kể từ năm 2009.

14/06 Văn phòng Nội địa chỉ thị cho các máy bay không cho phép Snowden lên bất kỳ chuyến bay nào tới Anh.

16/06 Tờ Guardian nói rằng GCHQ đã can thiệp vào các giao tiếp truyền thông của các chính trị gia nước ngoài tại hội nghị thượng đỉnh G20 năm 2009.

20/06 Các tài liệu tuyệt mật mà NSA sử dụng các thông tin “không cố ý” thu thập được từ các giao tiếp truyền thông nội bộ của Mỹ mà không có người cho phép.

21/06 Một bài báo dành riêng cho tờ Guardian tiết lộ rằng GCHQ đã giành được sự truy cập tới mạng các điện tín chở các cuộc gọi điện thoại và giao thông Internet của thế giới và đang xử lý các dòng khổng lồ các thông tin cá nhân nhạy cảm mà nó chia sẻ với NSA. Mỹ tố cáo sự gián điệp chống lại Snowden và yêu cầu Hong Kong giữ anh ta lại để dẫn độ.

23/06 Snowden rời Hong Kong trên một chuyến bay tới Moscow. Trong một tuyên bố, chính quyền Hong Kong nói các tài liệu được Mỹ đệ trình đã không “tuân thủ đầy đủ với các yêu cầu pháp lý theo luật của Hong Kong” và nó không có cơ sở pháp lý nào để ngăn cản anh ta rời đi. Snowden tới Moscow. Trong một tuyên bố, WikiLeaks nói nó từng hỗ trợ cho anh ta, một phần bằng việc cung cấp nhà cố vấn Sarah Harrison như một người dẫn đường, và nói anh ta từng định đi tới một quốc gia dân chủ, được tin tưởng là Ecuador, “qua một con đường an toàn”.

24/06 Các nhà báo lên chuyến bay từ Moscow tới Havana trong khi nói Snowden định lên đó - nhưng anh ta đã không lên.

25/06 Barack Obama thề sẽ dẫn độ Snowden trong khi John Kerry, Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ, thúc giục Nga trao anh ta.

25/06 Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Lavrov nói Snowden chưa bao giờ đi qua biên giới vào Nga. Mà Putin sau đó nói Snowden ở sân bay Sheremetyevo và có tự do để rời Nga.

26/06 Putin nói Snowden sẽ không bị dẫn độ sang Mỹ. Ông từ chối rằng các dịch vụ an ninh của ông đã liên lạc được với Snowden.

26/06 Ecuador cảnh báo rằng nước này có thể mất hàng tháng để quyết định liệu có cho Snowden tị nạn hay không, chỉ ra rằng nước này mất 2 tháng để quyết định làm như vậy trong trường hợp của Julian Assange.

26/06 Hong Kong nói, trong khi những căng thẳng giữa Trung Quốc - Mỹ đang gia tăng, rằng Mỹ có tên đệm của Snowden sai trong các tài liệu được đệ trình để bắt anh ta.

27/06 Obama tuyên bố ông sẽ không bỏ ra nhiều vốn địa chính trị trong việc bắt giữ Snowden. Ông cũng nói rằng ông đã không nói cho Nga và Trung Quốc về sự dẫn độ.

27/06 Ecuador giữ quan điểm thách thức của mình, tái tuyên bố Luật Ưu tiên Buôn bán Andean của nước này với Mỹ. Nước này cũng đã chào cho Mỹ 23 triệu USD để huấn luyện về quyền con người.

28/06 Tổng thống Rafael Correa của Ecuador đã rút sự đồng ý an toàn cho của Snowden trong khi sự chọc giận mà Assange thì chính phủ Ecuador từng đảm nhận vai trò.

29/06 Correa tiết lộ rằng phó tổng thống Mỹ Joe Biden đã yêu cầu ông lật ngược lại yêu cầu xị tị nạn của Snowden.

01/07 Một quan chức lãnh sự tại Nga tiết lộ rằng Snowden đã đệ đơn xin tị nạn ở đó. WikiLeaks sau đó tiết lộ rằng anh ta đã đệ đơn xin tị nạn ở 20 nước khác, trong đó có Pháp, Đức, Ireland, Trung Quốc và Cuba.

01/07 Snowden đưa ra tuyên bố qua website của WikiLeaks trong đó anh ta nói rằng anh ta đã rời Hong Kong vì “sự tự do và an toàn của tôi đã bị đe dọa”. Anh ta nói là đạo đức giả khi Obama hứa không “thỏa thuận ngầm” nhưng sau đó chỉ thị cho Biden khuyến kích các quốc gia khác từ chối sự tị nạn của anh ta.

02/07 Snowden rút lại yêu cầu của anh ta xin tị nạn ở Nga sau khi Putin nói anh ta phải dừng “làm hại” và lợi ích của Mỹ. Trong khi đó thì Brazil, Ấn Độ, Nauy và Balan từ chối xin tị nạn của Snowden, trong khi Ecuador, Áo, Phần Lan, Đức, Ireland, Hà Lan, Nauy, Balan, Tây Ban Nha và Thụy Sỹ nói anh ta phải làm đơn xin từ các quốc gia của họ.

02/07 Lon Snowden, bố của Edward Snowden, và luật sư của bố anh ta, Bruce Fein, viết một bức thư ngỏ cho Edward Snowden khen ngợi anh ta, so sánh anh ta với Paul Revere và lưu ý quyết định của tòa án tối cao rằng “tình trạng không hộ chiếu sẽ không bị áp đặt như một hình phạt cho sự phạm tội”.

02/07 Bolivia quăng mũ của mình lên võ đài với việc tổng thống Evo Morales tuyên bố trên truyền hình Nga rằng ông có lẽ sẽ “bảo vệ người tố cáo”.

Evo Morales ở sân bay Vienna sau khi máy bay của ông, bay từ Moscow, đã bị các quan chức của Áo kiểm tra. Ảnh: Helmut Fohringer/AFP/Getty Images

03/07 Máy bay của Morales, trên đường từ Moscow về Bolivia, bị ép phải hạ cánh ở Vienna sau khi các nước châu Âu khác đã từ chối cho bay qua không phận, nghi là Snowden ở trên máy bay. Phó tổng thống Bolivia Alvaro Garcia nói Moralé từng “bị chủ nghĩa đế quốc bắt cóc”.

03/07 Venezuela, Argentina, Ecuador, Uruguay và Bolivia phản đối sự đối xử đối với Morales, người đã bị giữ lại ở sân bay Vienna 12 giờ đồng hồ trong khi máy bay của ông đã bị lục soát tìm Snowden. Bolivia đệ trình khiếu nại lên Liên hiệp quốc.

03/07 Tổng thư ký Liên hiệp quốc Ban Ki - moon nói rằng Snoden đã lạm dụng các quyền truy cập số của anh ta và đã tạo ra các vấn đề lớn hơn so với lợi ích tiết lộ công khai.

04/07 Morales gọi chuyến bay trở về của ông như một “sự khiêu khích mở” của “chủ nghĩa đế quốc bắc Mỹ” và thúc giục một số nước châu Âu hãy “tự giải phóng” khỏi Mỹ.

04/07 Ecuador tự rời ra khỏi Snowden khi nói rằng anh ta đang nằm dưới quyền của Nga và có thể tới được Ecuador trước khi được trao quyền tị nạn. Correa nói lãnh sự Ecuador đã hành động mà không có quyền khi đã cho Snowden một sự đồng ý tới tạm thời.

05/07 Tờ Bưu điện Washington, bất chấp đã xuất bản các câu chuyện dựa vào các rò rỉ của Snowden, bây giờ viết rằng anh ta nên bị ngăn chặn “khỏi việc rò rỉ các thông tin làm hại các nỗ lực chống khủng bố và tiến hành các hoạt động tình báo hợp pháp”.

06/07 Nicolás Maduro, tổng thống Venezuela, nói ông đã quyết định “đưa ra sự tị nạn nhân đạo” cho Snowden. Tổng thống Nicaragua Daniel Ortega nói công có thể chấp nhận yêu cầu tị nạn của Snowden “nếu hoàn cảnh cho phép”.

07/07 Alexei Pushkov, chủ tịch ủy ban đối ngoại Duma, viết trên twetter rằng sự chào tị nạn của Venezuela có thể là “cơ hội cuối cùng” của Snowden để tránh dẫn độ về Mỹ.

08/07 Tờ Guardian phát hành phần 2 cuộc phỏng vấn gốc của mình qua video với Snowden. Trong trích đoạn này Snowden nói anh ta tin tưởng chính phủ Mỹ “sẽ nói tôi đã phạm tội chết, tôi đã vi phạm Luật Gián điệp. Họ sẽ nói tôi đã giúp các kẻ địch của chúng ta”.

10/07 Glenn Greenwald, phóng viên tờ Guardian, người đã viết nhiều câu chuyện dựa vào các thông tin của Snowden, nói rằng Snowden vẫn giữ quan điểm anh ta đã không đưa các thông tin mật cho Trung Quốc và Nga, sau những tuyên bố sai từ tờ Thời báo New York hôm 24/06 rằng “Trung Quốc từng lấy dần các nội dung từ máy tính xách tay của anh ta”.

Edward Snowden dự một cuộc họp ở sân bay Sheremetyevo ở Moscow hôm 12/07. Ảnh: Tanya Lokshina/AP

12/07 Snowden gửi một bức thư cho các nhóm quyền con người yêu cầu họ gặp anh ta ở sân bay Sheremetyevo và nói có một “chiến dịch bất hợp pháp của các quan chức chính phủ Mỹ để từ chối quyền tìm kiếm và hưởng … sự tị nạn của tôi”. Trong cuộc họp anh ta nói anh ta sẽ xin tị nạn tạm thời ở Nga trong khi xin tị nạn vĩnh viễn ở một nước Mỹ Latin.

24/07 Anatoly Kucherena, một luật sư cố vấn cho Snowden, nói rằng tình trạng tị nạn của người làm rò rỉ thông tin NSA còn chưa được giải quyết xong và anh ta sẽ ở lại sân bay Moscow bây giờ. Kucherena nói rằng Snowden “có ý định ở lại Nga, nghiên cứu văn hóa Nga”, ngụ ý có lẽ là Snowden có thể sống ở Nga được tốt.

20 May Edward Snowden, an employee of defence contractor Booz Allen Hamilton at the National Security Agency, arrives in Hong Kong f-rom Hawaii. He carries four laptop computers that enable him to gain access to some of the US government's most highly-classified secrets.

1 June Guardian journalists Glenn Greenwald and Ewen MacAskill and documentary maker Laura Poitras fly f-rom New York to Hong Kong. They meet Snowden in a Kowloon hotel after he identifies himself with a Rubik's cube and begin a week of interviews with their source.

5 June The Guardian publishes its first exclusive based on Snowden's leak, revealing a secret court order showing that the US government had forced the telecoms giant Verizon to hand over the phone records of millions of Americans.

6 June A second story reveals the existence of the previously undisclosed programme Prism, which internal NSA documents claim gives the agency "direct access" to data held by Google, Facebook, Apple and other US internet giants. The tech companies deny that they have set up "back door access" to their systems for the US government.

7 June Barack Obama defends the two programmes, saying they are overseen by the courts and Congress. Insisting that "the right balance" had been struck between security and privacy, he says: "You can't have 100% security, and also then have 100% privacy and zero inconvenience."

The Guardian reports that GCHQ has been able to see user communications data f-rom the American internet companies, because it had access to Prism.

8 June Another of Snowden's leaks reveals the existence of an internal NSA tool – Boundless Informant – that allows it to record and analyse whe-re its data comes f-rom, and raises questions about its repeated assurances to Congress that it cannot keep track of all the surveillance it performs on American communications.

9 June Snowden decides to go public. In a video interview he says: "I have no intention of hiding who I am because I know I have done nothing wrong."

10 June Snowden checks out of his Hong Kong hotel.

12 June Hong Kong's South China Morning Post publishes the first interview with Snowden since he revealed his identity. He says he intends to stay in the city until asked to leave and discloses that the NSA has been hacking into Hong Kong and Chinese computers since 2009.

14 June The Home Office instructs airlines not to allow Snowden to board any flights to the UK.

16 June The Guardian reports that GCHQ intercepted foreign politicians' communications at the 2009 G20 summit.

20 June Top secret documents published by the Guardian show how US judges have signed off on broad orders allowing the NSA to make use of information "inadvertently" collected f-rom domestic US communications without a warrant.

21 June A Guardian exclusive reveals that GCHQ has gained access to the network of cables which carry the world's phone calls and internet traffic and is processing vast streams of sensitive personal information it shares with the NSA. The US files espionage c-harges against Snowden and requests that Hong Kong detain him for extradition.

23 June Snowden leaves Hong Kong on a flight to Moscow. In a statement, the Hong Kong government says documents submitted by the US did not "fully comply with the legal requirements under Hong Kong law" and it had no legal basis to prevent him leaving. Snowden arrives in Moscow. In a statement, WikiLeaks said it was assisting him, in part by providing adviser Sarah Harrison as an escort, and said he was heading to a democratic country, believed to be Ecuador, "via a safe route".

24 June Journalists board a flight f-rom Moscow to Havana amid reports Snowden is about to board – but he doesn't.

25 June Barack Obama vows to extradite Snowden while John Kerry, US Secretary of State, urges Russia to hand him over.

25 June Russian foreign minister Sergei Lavrov claims Snowden never crossed the border into Russia. But Putin later says Snowden is at Sheremetyevo airport and is free to leave Russia.

26 June Putin says Snowden will not be extradited to America. He denies that his security services had contacted Snowden.

26 June Ecuador warns that it may take months to decide whether to offer Snowden asylum, pointing out that it took two months to decide whether to do so in the case of Julian Assange.

26 June Hong Kong claims, amid growing Sino-American tensions, that the US got Snowden's middle name wrong in documents submitted for his arrest.

27 June Obama declares he will not spend much geopolitical capital on apprehending Snowden. He also claims that he hasn't spoken to Russia nor China about extradition.

27 June Ecuador maintains its defiant stance, renouncing the Andean Trade Preference Act it has with America. The country also offered the US $23m (£15m) for human rights training.

28 June President Rafael Correa of Ecuador revokes Snowden's safe conduct pass amid irritation that Assange was taking over the role of the Ecuadorean government.

29 June Correa reveals that US vice-president Joe Biden asked him to turn down Snowden's asylum request.

1 July A consular official in Russia reveals that Snowden has applied for asylum there. WikiLeaks later reveal that he has applied for asylum in a further 20 countries, amongst them France, Germany, Ireland, China and Cuba.

1 July Snowden releases a statement through the WikiLeaks website in which he claims that he left Hong Kong because "my freedom and safety were under threat". He says it is hypocritical of Obama to promise no "wheeling and dealing" but then instruct Biden to encourage other nations to deny him asylum.

2 July Snowden retracts his request for Russian asylum after Putin says he must stop "bringing harm" to US interests. Meanwhile Brazil, India, Norway and Poland refuse Snowden asylum, while Ecuador, Austria, Finland, Germany, Ireland, the Netherlands, Norway, Poland, Spain and Switzerland say he has to apply f-rom their countries.

2 July Lon Snowden, Edward Snowden's father, and his father's attorney, Bruce Fein, pen an open letter to Edward Snowden praising him, comparing him to Paul Revere and noting the US supreme court decision that "statelessness is not to be imposed as a punishment for crime".

2 July Bolivia throws its hat into the ring with president Evo Morales declaring on Russian television that he would "shield the denounced".

Picture.

Evo Morales at Vienna's airport after his plane, flying f-rom Moscow, was inspected by Austrian officials. Photograph: Helmut Fohringer/AFP/Getty Images

3 July Morales's plane, en route f-rom Moscow to Bolivia, is forced to land in Vienna after other European countries refused it airspace, suspecting that Snowden was on board. Bolivian vice-president Alvaro Garcia says Morales was "kidnapped by imperialism".

3 July Venezuela, Argentina, Ecuador, Uruguay and Bolivia denounce the treatment of Morales, who was held in Vienna airport for 12 hours while his plane was searched for Snowden. Bolivia files a complaint at the UN.

3 July UN secretary general Ban Ki-moon says that Snowden misused his rights to digital access and cre-ated problems greater than the public benefit of disclosure.

4 July Morales calls the rerouting of his flight an "open provocation" of "north American imperialism" and urges some European countries to "free themselves" f-rom America.

4 July Ecuador distances itself f-rom Snowden saying that he is under Russia's authority and would have to reach Ecuador before being granted asylum. Correa said the Ecuadorean consul acted without authority when it issued Snowden a temporary travel pass.

5 July The Washington Post, despite having published stories based on Snowden's leaks, now writes that he should be prevented "f-rom leaking information that harms efforts to fight terrorism and conduct legitimate intelligence operations".

6 July Nicolás Maduro, the president of Venezuela, says he has decided "to offer humanitarian asylum" to Snowden. Nicaraguan president Daniel Ortega says he could accept Snowden's asylum request "if circumstances permit".

7 July Alexei Pushkov, chair of the Duma's foreign affairs committee, tweets that Venezuela's asylum offer may be Snowden's "last chance" to avoid extradition to the US.

8 July The Guardian releases the second part of its original video interview with Snowden. In this extract Snowden says he believes the US government "are going to say I have committed grave crimes, I have violated the Espionage Act. They are going to say I have aided our enemies".

10 July Glenn Greenwald, the Guardian columnist who has written many of the stories based on Snowden's information, says that Snowden maintains he didn't give classified information to China or Russia, following erroneous claims f-rom the New York Times on 24 June that China had been "draining the contents of his laptop".

Picture

Edward Snowden attends a meeting at Moscow's Sheremetyevo airport on 12 July. Photograph: Tanya Lokshina/AP

12 July Snowden sends a letter to human rights groups asking them to meet him at Sheremetyevo airport and claiming there is "an unlawful campaign by officials in the US government to deny my right to seek and enjoy... asylum". At the meeting he says he will be applying for temporary asylum in Russia while he applies for permanent asylum in a Latin American country.

24 July Anatoly Kucherena, a lawyer advising Snowden, states that the NSA leaker's asylum status has not been resolved and he will stay at Moscow airport for now. Kucherena claims that Snowden "intends to stay in Russia, study Russian culture", implying perhaps that Snowden may live in Russia for good.

Dịch: Lê Trung Nghĩa

letrungnghia.foss@gmail.com