CÁCH THỨC ĐỂ KHAI THÁC OER CÓ CHẤT LƯỢNG

Thứ ba - 18/12/2012 07:01

Trong2 số liên tiếp tháng 10 và 11/2012, tạp chí Tin học &Đời sống đã đề cập tới “Nhữngkhái niệm cơ bản liên quan tới tài nguyên giáo dục mở”(OER) và “Khíacạnh pháp lý của OER”. Bài kỳ này trình bày vềcách thức để khai thác OER có chất lượng cũng bằngviệc tiếp tục mạch các câu hỏi tương tự như với 2bài trước.

AI SẼ ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG CỦA OER?

Câuhỏi này có khả năng phản ánh một lưu ý cố thủ sâuđối với các tư liệu giáo dục khi mà hiện đang là'các xuất bản phẩm' mà chất lượng của chúng do cácnhà xuất bản giáo dục kiểm soát. Lưu ý này đã - vàđang - là hợp lệ, phản ánh một phần sự hiểu biếtvề phạm vi và sự đa dạng của các tư liệu giáo dụcđược sử dụng trong các ngữ cảnh dạy và học. Nócũng phản ánh một sự ủy thác sai về trách nhiệm đốivới chất lượng cho một bên thứ 3. Tư duy nàyđược hiểu trong không gian OER ở dạng của một giảthiết không được nói ra rằng một hoặc nhiều cơ quanchuyên tâm nên nắm lấy trách nhiệm đầy đủ cho việcđảm bảo rằng OER được chia sẻ trong các kho trựctuyến sẽ là có chất lượng cao. Bổ sung thêm cho điềukhông có khả năng thực tiễn này, nó đánh dấu thực tếrằng định nghĩa về chất lượng là phụ thuộc vào sựchủ quan và vào ngữ cảnh.

Nguồn:http://www.flickr.com/photos/bee/6933010553/sizes/z/in/photostream/

Theocác phân tích, trách nhiệm đảm bảo chất lượng củaOER được sử dụng trong các môi trường dạy và học sẽnằm lại với viện trường, những người điều phốicác chương trình/ khóa học, và cá nhân các nhà giáo dụccó trách nhiệm phân phối giáo dục. Như họ luôn đã làmkhi mô tả các sách giáo khoa, việc chọn một video đểxem, hoặc sử dụng kế hoạch bài giảng của ai đó khác,những tác nhân đó là những người giữ trách nhiệmcuối cùng cho việc chọn các tư liệu nào - mở và/hoặcsở hữu độc quyền - để sử dụng. Vì thế, 'chấtlượng của OER' sẽ phụ thuộc vào các tài nguyên nào họchọn để sử dụng, cách mà họ chọn để tùy biếnchúng để làm cho chúng phù hợp theo ngữ cảnh, và cáchmà họ tích hợp chúng vào trong các hoạt động dạy vàhọc các dạng khác nhau.

Nhiệmvụ đảm bảo chất lượng đã bị phức tạp hóa bằngsự bùng nổ các nội dung có sẵn (cả mở và sở hữuđộc quyền). Điều này vừa là phước lành, khi nó làmgiảm khả năng cần thiết phải phát triển các nội dungmới, và cũng là sự nguyền rủa, khi nó đòi hỏi các kỹnăng ở các mức cao hơn về thông tin trong việc tìm kiếm,lựa chọn, tùy biến thích nghi và đánh giá. Khi các việntrường chia sẻ nhiều hơn các nội dung giáo dục trêntrực tuyến, họ sẽ muốn đảm bảo rằng các nội dungđó phản ánh tốt trong viện trường và có thể vì thếđầu tư cho việc cải thiện chất lượng của nó trướckhi làm cho nó sẵn sàng trong các kho. Trong môi trườngOER, việc đảm bảo chất lượng vì thế sẽ được sựphát triển của các kho như vậy hỗ trợ, mà sẽ đưa raít nhất là các mức về đảm bảo chất lượng ban đầu.

Nhưngnhững đầu tư một phần của các viện trường, qua thờigian, đơn giản là sẽ phục vụ để tạo ra nhiều hơncác cơ hội cho việc tìm kiếm các tư liệu tốt để sửdụng. Trách nhiệm ban đầu cho việc tìm kiếm đúng cáctư liệu để sử dụng, và cho việc sử dụng chúng đểhỗ trợ giáo dục có hiệu quả, vẫn sẽ nằm lại vớicác viện trường và các nhà giáo dục cung cấp sự giáodục.

GIÁO DỤC CÓ THỂ HƯỞNG LỢI NHƯ THẾNÀO BẰNG VIỆC KHAI THÁC OER?

Lýdo quan trọng nhất cho việc khai thác OER là các tư liệugiáo dục được cấp phép mở có tiềm năng khổng lồđể đóng góp cho việc cải thiện chất lượng và tínhhiệu quả của giáo dục. Những thách thức truy cập giatăng, được kết hợp với sự triển khai liên tục hạtầng CNTT-TT trong các viện trường giáo dục, chỉ ra rằngngày càng trở nên quan trọng cho họ để hỗ trợ, theomột cách thức có kế hoạch và có chủ tâm, sự pháttriển và sự cải thiện chương trình giảng dạy, chươngtrình và thiết kế khóa học liên tục, việc lên kếhoạch của các phiên tiếp xúc với các học viên, sựphát triển chất lượng các tư liệu dạy và học, vàsự thiết kế đánh giá có hiệu quả - tất cả các hoạtđộng nhằm vào việc cải thiện môi trường dạy và họctrong khi quản lý được chi phí của điều này thông quasử dụng ngày một gia tăng việc học tập dựa vào cáctài nguyên.

Đưara điều này, tiềm năng giáo dục có khả năng biến đổicủa OER xoay quanh 3 khả năng có sự liên kết với nhausau đây:

Sự sẵn sàng ngày một gia tăng các tư liệu học tập phù hợp, chất lượng cao có thể đóng góp cho năng suất cao hơn của các học viên và giáo viên. Vì OER loại bỏ những hạn chế xung quanh việc sao chép các tài nguyên, nó có thể làm giảm được chi phí truy cập các tư liệu giáo dục. Trong nhiều hệ thống, tiền bản quyền thanh toán cho các sách giáo khoa và các tư liệu giáo dục khác chiếm một tỷ lệ đáng kể trong tổng chi phí, trong khi các qui trình mua sắm sự cho phép để sử dụng tư liệu có bản quyền cũng có thể là rất mất thời gian và đắt giá.
Nguyên tắc cho phép tùy biến thích nghi các tư liệu đưa ra một trong số nhiều cơ chế cho việc xây dựng vai trò của các học viên như những người tham gia tích cực trong các qui trình giáo dục, những người học tốt nhất bằng việc tạo ra và làm ra, chứ không phải bằng việc đọc và hấp thu một cách thụ động. Các giấy phép cho nội dung khuyến khích hoạt động và sự sáng tạo của các học viên thông qua sử dụng lại và tùy biến thích nghi các nội dung đó có thể tạo nên sự đóng góp đáng kể cho việc tạo ra các môi trường học tập có hiệu quả hơn.
OER có tiềm năng xây dựng năng lực bằng việc cung cấp cho các viện trường và các nhà giáo dục sự truy cập ở chi phí thấp hoặc không có chi phí, tới các phương tiện sản xuất để phát triển năng lực của họ trong việc tạo ra những tư liệu giáo dục và triển khai thiết kế chỉ dẫn cần thiết để tích hợp những tư liệu như vậy vào trong các chương trình học tập chất lượng cao.

Tínhmở có chủ tâm vì thế thừa nhận rằng:

Đầu tư trong việc thiết kế các môi trường giáo dục có hiệu quả là quan trọng sống còn hơn đối với giáo dục tốt.
Chìa khóa cho các hệ thống sản xuất là để xây dựng trên vốn đầu tư trí tuệ chung, hơn là việc đúp bản các nỗ lực tương tự.
Nếu tất cả mọi điều kiện đều như nhau, thì sự hợp tác sẽ làm nâng cao chất lượng.
Vì giáo dục là một thực tiễn được ngữ cảnh hóa, điều quan trọng phải làm cho dễ dàng để tùy biến thích nghi các tư liệu được nhập từ những cơ sở khác nhau, nơi mà điều này được yêu cầu, và điều này nên được khuyến khích hơn là bị hạn chế.

NHỮNG THAY ĐỔI NÀO VỀ CHÍNH SÁCH LÀCẦN THIẾT CHO CÁC VIỆN TRƯỜNG ĐỂ SỬ DỤNG OER CÓHIỆU QUẢ HƠN?

Đểtrở nên có hiệu quả và bền vững, các quyết địnhcủa viện trường để khai thác OER có lẽ sẽ cần phảiđược đi cùng với sự rà soát lại các chính sách. Cóít nhất 4 vấn đề chính về chính sách:

Điều khoản trong chính sách làm sáng tỏ về quyền sở hữu trí tuệ (IPR) và bản quyền trong các tác phẩm được tạo ra trong qui trình thủ tục thuê lao động (hoặc nghiên cứu) và cách mà những điều đó có thể được chia sẻ với và được những người khác sử dụng.
Những chỉ dẫn về chính sách nguồn nhân lực về việc liệu có hay không tạo ra các dạng tác phẩm nhất định nào đó (như, các tài nguyên học tập) tạo thành một phần của sự mô tả công việc đối với các nhân viên và những tác động nào sẽ có đối với các mục đích quản lý hiệu năng, sự phát triển, sự thưởng công và đề bạt.
Các chỉ dẫn về CNTT-TT liên quan tới sự truy cập và sử dụng phần mềm, phần cứng, Internet một cách phù hợp và sự hỗ trợ kỹ thuật, cũng như điều khoản về kiểm soát phiên bản và sao lưu các hệ thống lưu trữ bất kỳ đối với các tài nguyên giáo dục của viện trường.
Các chỉ dẫn chính sách đảm bảo chất lượng và phát triển các tư liệu để đảm bảo phù hợp cho sự lựa chọn, phát triển, đảm bảo chất lượng và làm rõ bản quyền tác phẩm có thể được chia sẻ.

Nguồn:http://www.flickr.com/photos/sixteenmilesofstring/5579017260/sizes/z/in/photostream/

Mộtđiểm khởi đầu tốt cho sự xem xét OER là có các chínhsách rõ ràng về IPR và bản quyền. Một chính sáchrõ ràng có thể, ví dụ, đưa ra rõ ràng các quyền tươngứng của viện trường và các nhân viên của mình và cácnhà thầu phụ, cũng như các học viên (những người cóthể sẽ có liên quan trong quá trình đó một cách trựctiếp hoặc gián tiếp thông qua sử dụng một số tư liệuchỉ định của họ như là những ví dụ) về vốn trítuệ. Như một phần của qui trình chính sách này, đángcân nhắc các giá trị có liên quan tới việc tạo ra cácchính sách bản quyền mềm dẻo mà tự động áp dụngđược các giấy phép mở cho nội dung, trừ phi có nhữnglý do hấp dẫn để giữ lại bản quyền dạngtất-cả-các-quyền-được-giữ-lại (All Rights Reserved)đối với các tư liệu đó. Cùng lúc, các chính sách đóvẫn nên làm dễ dàng cho các nhân viên để viện tớibản quyền dạng tất-cả-các-quyền-được-giữ-lại ởnhững nơi mà điều này là chứng minh được.

Mộthệ quả logic của việc xem xét chính sách nguồn nhânlực sẽ là sự phát triển hoặc cập nhật các hệthống quản lý hiệu năng và chi phí / nguồn tài nguyênsao cho chúng tưởng thưởng cho các nhân viên về nhữngthứ sau:

Thời gian bỏ ra trong việc phát triển các tài nguyên giáo dục.
Sử dụng việc học tập dựa vào tài nguyên ở những nơi nó có hiệu quả hơn so với thuyết trình.
Khai thác các tư liệu của những người khác khi nó có hiệu quả hơn về chi phí so với việc sản xuất các tư liệu từ đầu.
Chia sẻ vốn tri thức của họ thông qua các mạng tri thức toàn cầu để cải thiện các tài nguyên của họ và nâng cao uy tín của họ và của viện trường của họ.

CÁCH THỨC NÀO TỐT NHẤT ĐỂ XÂY DỰNGNĂNG LỰC TRONG OER?

Cáckỹ năng được yêu cầu đối với các viện trường đểkhai thác OER có hiệu quả là nhiều và khác nhau. Có thểcó danh sách đầy đủ hơn, nhưng chúng ít nhất bao gồmnhững thứ sau:

Sự tinh thông trong bảo vệ và thúc đẩy OER như một động cơ cải thiện chất lượng dạy và học trong giáo dục.
Sự tinh thông về pháp lý liên quan tới việc cấp phép nội dung.
Sự tinh thông trong phát triển và giải thích các mô hình kinh doanh mà chứng minh, cho các viện trường, cá nhân các nhà giáo dục, và những người sáng tạo khác về các nội dung giáo dục (bao gồm cả các nhà xuất bản) có sử dụng việc cấp phép mở.
Sự tinh thông trong thiết kế và phát triển các chương trình, khóa học và tư liệu.
Sự tinh thông về kỹ thuật.
Sự tinh thông trong việc quản lý các mạng / nhóm người và viện trường để làm việc cộng tác trong các dự án cải thiện dạy và học khác nhau.
Sự tinh thông về giám sát và đánh giá.
Sự tinh thông trong việc quản lý và chia sẻ OER có hiệu quả.
Các kỹ năng truyền thông và nghiên cứu để có khả năng chia sẻ thông tin về OER.

Xâydựng năng lực cũng nên tập trung vào những người vàviện trường được yêu cầu để xúc tác sử dụng OERcó hiệu quả. Điều này có thể liên quan tới các côngviệc:

Nâng cao nhận thức về tiềm năng của OER và những yêu cầu để sử dụng thành công.
Hỗ trợ những người ra chính sách và những người đứng đầu các viện trường để hiểu được các yếu tố chính cần thiết để tạo ra các môi tường chính sách hỗ trợ, phát triển các tư liệu, sử dụng công nghệ và tiến hành nghiên cứu.
Nhận diện ra các ví dụ thực tiễn tốt nhất về sử dụng OER và tạo thuận lợi cho những cuộc thăm viếng của viện trường, sao cho những người tham gia có cơ hội không chỉ quan sát sử dụng OER có hiệu quả trong thực tiễn mà còn bắt đầu phát triển các mạng và các cộng đồng thực tiễn hỗ trợ.

TÔI TÌM OER Ở ĐÂU?

Mứcđộ phạm vi và tính sẵn sàng của OER đang mở rộngchưa từng có. Mỗi tuần, các tài nguyên mới đều đangđược bổ sung tới cơ sở tài nguyên toàn cầu. Vấn đềhiện hành đang nảy sinh từ sự tăng trưởng này làkhông có việc liệt kê toàn diện duy nhất nào của tấtcả các OER (không, trong khi có sự mở rộng nhanh chóngcác nội dung trực tuyến, liệu có khả năng có một sựliệt kê như vậy hay không). Điều này có nghĩa rằng, đểtìm OER phù hợp, người tìm kiếm sẽ cần triển khai mộtsố chiến lược tìm kiếm:

Sử dụng một máy tìm kiếm OER chuyên biệt: Trong khi các máy tìm kiếm như Google và Bing là một điểm khởi đầu nói chung là tốt cho việc tìm kiếm các nội dung trực tuyến, thì cũng còn có một số máy tìm kiếm chuyên dụng tìm kiếm đặc biệt cho OER. Tuy nhiên, việc liệt kê chúng là tùy ý lựa chọn dựa vào các tiêu chí tìm kiếm khác nhau sao cho nó là một ý tưởng tốt để thử nhiều hơn một máy tìm kiếm. Đây là một số máy tìm kiếm phổ biến:

Liên minh Trao đổi Môi giới các Đối tượng Học tập Toàn cầu (GLOBE): www.globeinfo.org.
Folksemantic: www.folksemantic.com.
DiscoverEd: http://discovered.labs.creativecommons.org/search/en.
Cổng tìm kiếm Creative Commons: http://search.creativecommons.org.
Open Courseware Consortium: www.ocwconsortium.org/courses/search của Nhóm khóa học mở.

Định vị một kho OER phù hợp: những người tìm cũng nên truy cập các kho OER chính để tìm kiếm OER. Hầu hết chúng dựa vào các viện trường, tập trung vào các tư liệu được tổ chức đó phát hành. Một ví dụ nổi tiếng là Kho Khóa học mở của Viện Công nghệ Massachusetts (MIT OCW). Một số kho, như MedEd PORTAL, có một trọng tâm vào các đối tượng chuyên biệt, ví dụ, các ảnh và đa phương tiện về y tế. Bên dưới là một ít các kho OER đáng kể:

OpenLearn: http://openlearn.open.ac.uk.
MedEd PORTAL: http://services.aamc.org/30/mededportal (tập trung vào y tế).
MIT OCW: http://ocw.mit.edu.
Các tài nguyên mở về giáo dục của Trung Quốc (CORE): www.core.org.cn/en.
AgEcon Search: http://ageconsearch.umn.edu (tập trung vào nông nghiệp).
Giáo dục của giáo viên tại nam Sahara, châu Phi: www.tessafrica.net (tập trung vào giáo dục của các giáo viên)

Sử dụng các site thư mục OER: Có nhiều site có chức năng tìm kiếm với các kết quả chỉ ra các địa điểm ở khắp mọi nơi trên Internet có những tài nguyên phù hợp với các tiêu chí tìm kiếm. Bản thân chúng không hành động như một kho, nhưng đã nhận diện được các tài nguyên có chất lượng và lưu giữ chúng trong cơ sở dữ liệu các liên kết web. Các cơ sở dữ liệu của chúng thường có một trọng tâm đặc biệt. Trong trường hợp của OER Africa (châu Phi), ví dụ, họ nhấn mạnh tới các tài nguyên có chất lượng được phát triển tại và về châu Phi. Dưới đây là một ít ví dụ:

OER Commons: www.oercommons.org.
Khối thịnh vượng chung về học tập: www.col.org/OER.
OER châu Phi: www.oerafrica.org.

LÀM CÁCH NÀO TÔI CHIA SẺ OER CỦA TÔIVỚI NHỮNG NGƯỜI KHÁC?

Mộtkhi tài nguyên đã được phát triển và một giấy phépmở được chọn (Xem bài: “Cácgiấy phép Creative Commons cho các tư liệu mở” trêntạp chí Tin học & Đời sống, số tháng 07/2012, cáctrang 59-61), thì tài nguyên đó sẽ cần được lưu giữtrong một kho trực tuyến để cho những người khác truycập nó.

Cónhững lựa chọn khác nhau về việc những tài nguyên đócó thể nằm ở đâu:

Sử dụng kho của các viện trường: Nhiều tổ chức, và đặc biệt là các trường đại học, đang thiết lập những bộ sưu tập của riêng họ và làm cho chúng sẵn sàng trực tuyến như OER hoặc các khóa học mở - OCW (Open Couseware). Nếu người viết hoặc phát triển các tác phẩm làm việc cho một viện trường như vậy, thì mong đợi sẽ là OER được phát triển dưới những cái ô của viện trường đó nên nằm bên trong kho của họ. Tìm chỉ dẫn từ người quản trị kho.
Lựa chọn một kho mở: Một loạt các kho chào đón những đóng góp từ nhiều địa điểm. JORUM (www.jorum.ac.uk/share), ví dụ, chào đón những đệ trình hỗ trợ cho chương trình giảng dạy ở các mức giáo dục đại học và xa hơn. OER Commons có một kho (www.oercommons.org/contribute) cho phép những người sử dụng đóng góp các tư liệu. Nói chung, các kho mở đòi hỏi người đệ trình tài nguyên đăng ký và đăng nhập trước khi tải lên tài nguyên. Họ cũng sẽ đòi hỏi thông tin về tài nguyên để cho phép nó được gắn thẻ (nhãn) hoặc đặt vào catalog. Điều này là cần thiết để cho phép các cơ sở tìm kiếm tìm ra được nó. Tài nguyên được đệ trình sẽ được đội rà soát lại hiệu đính để đảm bảo chất lượng trước khi được đưa vào trong cơ sở dữ liệu của kho.
Xây dựng OER trực tuyến: Cũng có khả năng xây dựng tài nguyên trực tuyến. Một ít site khuyến khích phát triển OER bên trong các môi trường trực tuyến của họ. Họ có thể sau đó tự động hóa các qui trình như việc có được một giấy phép Creative Commons và bổ sung tài nguyên vào cơ sở dữ liệu. Một ví dụ như vậy là Connexions (http://cnx.org), nó cho phép các đội phát triển các module học tập trên site. Những người sử dụng mở một tài khoản, phát triển các tư liệu trực tuyến, và sau đó xuất bản chúng một khi chúng được thỏa mãn. WikiEducator (http://wikieducator.org) sử dụng một phương pháp tương tự để cho phép các giáo viên phát triển các tư liệu dạy học một cách cộng tác trên trực tuyến.
Khai thác các mạng xã hội. Thế giới kết nối mạng xã hội cũng đã mở ra những khả năng mới cho việc xuất bản OER trên trực tuyến. Một site như vậy như Flickr (www.flickr.com) cho phép những người sử dụng của mình xuất bản các tư liệu là hình ảnh với các giấy phép Creative Commons, trong khi YouTube (www.youtube.com) cho phép y hệt cho các tư liệu video số. Các mạng như Twitter và Facebook có thể được sử dụng để lan truyền nhận thức về các tư liệu được đưa lên Internet bằng việc chia sẻ các đường liên kết.

TÓMLƯỢC

Chấtlượng của các tư liệu giáo dục nói chung, chất lượngcủa OER nói riêng, không nằm ở trách nhiệm của các nhàxuất bản, mà nằm ở trách nhiệm của các viện trườnggiáo dục, nhữngngười điều phối các chương trình/ khóa học, và cánhân các nhà giáo dục có trách nhiệm phân phối giáodục. Các viện trường áp dụng OER, về lâu dài sẽhưởng lợi từ việc có được kho OER ngày một gia tăngvề số lượng và chất lượng với sự tham gia đóng góptích cực của cả thày và trò trong cả việc dạy và họcnhờ vào khả năng được phép tùy biến thích nghi cácOER, cung cấp lại chính các OER đó cho viện trường củachính mình và các viện trường khác theo một cách thứcrất hiệu quả về chi phí với chất lượng ngày càngđược nâng cao.

Đểthực hiện được việc xây dựng và khai thác có hiệuquả kho OER, bên cạnh việc phải có nhân lực với sựtinh thông hiểu biết về các vấn đề liên quan tới OER,các viện trường cần có những sửa đổi một số chínhsách của mình về quyền sở hữu trí tuệ, nguồn nhânlực, sử dụng công cụ công nghệ thông tin và nhất làđể đảm bảo chất lượng và sự phát triển của OER.

Cuốicùng, các viện trường có khả năng để lựa chọn chophù hợp với năng lực trong việc xây dựng/khai thác khoOER của mình, cả trong các mạng cục bộ của việntrường và/hoặc trên trực tuyến; và/hoặc sử dụng/khaithác các kho OER sẵn có trên Internet để đệ trình, lưutrữ và tùy biến các OER của mình và của chính các khođó; hoặc sử dụng các hệ thống mạng xã hội phổbiến sẵn có hiện nay. Mọi con đường đều rất rộngmở.

Bàikỳ sau: Xây dựng hệ thống OER tại một trường đạihọc - một ví dụ cụ thể.

TrầnLê

Dựatheo: Chỉ dẫn cơbản về cácTài nguyên Giáo dục Mở (OER)

Bàiđăng trên tạp chí Tin học & Đời sống, số tháng12/2012, trang 60-63.