Chuẩn mở và sự cần thiết của nó

Chúng ta thường nghe nói về phần mềm tự do nguồn mở, nhưng ít khi nghe nói về chuẩn mở. Vậy thế nào là một chuẩn mở và vì sao chúng ta lại cần tới chúng.

Có nhiều định nghĩa khác nhau về chuẩn mở, nhưng ngày nay, hầu hết mọi người đều nhận thấy có 3 điểm chung nhất cho một chuẩn được gọi là chuẩn mở, như theo định nghĩa hiện hành của Liên minh châu Âu, đó là:

1. Tất cả các nhà cung cấp tiềm năng với các công nghệ tương đương phải có khả năng triển khai được.

2. Sự phát triển của nó trong quá khứ và tương lai là mở, minh bạch

3. Không có bất kỳ hạn chế nào trong việc sử dụng lại

Chỉ với những nét đặc trưng đơn giản như vậy, chuẩn mở có thể mang lại nhiều lợi ích cho các hệ thống thông tin như:

1. Làm tăng khả năng tương hợp liên thông giữa các ứng dụng, công nghệ và hệ thống thông tin khác nhau được xây dựng ở các cơ quan, tổ chức khác nhau.

2. Làm tăng sự lựa chọn cho các chính phủ về các sản phẩm, các nhà cung cấp, khuyến khích đổi mới sáng tạo trong công nghệ thông tin và truyền thông.

3. Là xương sống cho tiếp cận mới khi xây dựng các hệ thống thông tin theo hướng dịch vụ, bởi nó cho phép dễ dàng kết hợp, pha trộn, thay thế, kết nối các thành phần của các dịch vụ công nghệ thông tin, và do đó nó đảm bảo tính trung lập và tính mềm dẻo về công nghệ, qua đó thúc đẩy sự đổi mới, sáng tạo đối với việc tạo ra các sản phẩm, dịch vụ đủ loại phục vụ cho nhu cầu của các cơ quan, tổ chức.

Nói một cách đơn giản thì chuẩn mở là đặc tả kỹ thuật mà mọi doanh nghiệp đều có thể triển khai được, không phụ thuộc vào nhà cung cấp, càng không phụ thuộc vào những mua sắm trước đó, làm cho việc duy trì, nâng cấp các hệ thống thông tin được dễ dàng hơn.

Những ví dụ nổi bất nhất về chuẩn mở mà rất nhiều người trong chúng ta đang sử dụng hàng ngày, đó là chuẩn giao thức Internet TCP/IP và chuẩn về siêu văn bản HTML. Vì chúng là mở nên chúng ta mới có khả năng tự do xây dựng các ứng dụng, dịch vụ dựa trên Internet và biến Internet thành một môi trường tự do để học tập, kinh doanh và đổi mới sáng tạo thông qua những trang web đủ loại mà bây giờ đã trở thành rất phổ dụng và không thể thiếu đối với nhiều người trong công việc hàng ngày.

Trong lĩnh vực công nghệ thông tin và truyền thông hiện có rất nhiều các chuẩn mở. Nhiều quốc gia trên thế giới đã và đang xây dựng Chính phủ điện tử của quốc gia mình dựa trên các khung tương hợp chính phủ, mà nền tảng của chúng chính là các chuẩn mở như Hà Lan, Úc, Brazil, Đan Mạch, Đức, Malaysia, New Zealand, Liên minh châu Âu, Estonia, Hong Kong, Venezuela, Ecuador...

Chuẩn mở là mang tính sống còn cho sự liên thông tương hợp của các hệ thống thông tin với nhiều công nghệ khác nhau ở các tỉnh, bộ, ngành như hiện nay đang tồn tại ở Việt Nam.

Trần Lê

PS: Bài được đăng trên tạp chí Tin học và Đời sống số tháng 01/2009, trang 62