Một vấn đề các với bản quyền; Làm thế nào để sửa nó

Published 08:43, 30November 12

Theo:http://blogs.computerworlduk.com/open-enterprise/2012/11/another-thing-wrong-with-copyright---and-how-to-fix-it/index.htm

Bài được đưa lênInternet ngày: 30/11/2012

Lờingười dịch: Với kỷ nguyên thông tin và Internet như hiệnnay, chế độ ép tuân thủ bản quyền cũ kỹ ngày xưangày càng trở nên bế tắc và đi ngược lại với sựkhuyến khích đổi mới sáng tạo. May thay, mô hình Kickstarter và các siêu dữ liệu đo uy tín của các nhàsáng tạo trên trực tuyến có khả năng giải quyết đượcvấn đề này, ngay cả khi các tác phẩm được cấp phépmở mà mọi người có khả năng để sửa đổi chúng.Trích đoạn: “Yếu tố sống còn ở đây là uy tín:mọi người mà muốn quyên tiền cho các dự án chính đangsử dụng sự thật rằng có đủ người trên trực tuyếnngưỡng mộ những gì họ làm để cấp tiền nhiều hơnnữa. Uy tín đó được phản ánh một phần thông quanhững điều như số lượng những người viếng thăm mộtblog, hoặc số lượng những người đi theo trên Twitter,dù chúng là những đo đếm thô. Đưa ra tầm quan trọngtrung tâm của uy tín này trong thế giới trực tuyến, điềuquan trọng để ủng hộ nó ở những nơi có thể, bằngviệc đảm bảo rằng lòng tin được đưa ra ở nhữngnơi có lý do. Một cách để làm điều đó có thể làlàm cho dễ dàng hơn để truyền các sáng tạo với thôngtin về những người sáng tạo của chúng, thậm chí khichúng được phát hành theo giấy phép tự do cho phép sửađổi. Vì bản thân tác phẩm đó có thể thay đổitốt, thì cách rõ ràng để làm điều này có thể làthông qua siêu dữ liệu đi theo nó”.

Bất kỳ ai từng đôikhi đọc blog này sẽ biết rõ về một số vấn đề chủchốt với bản quyền trong kỷ nguyên số. Ví dụ, mongmuốn dừng mọi người khỏi việc chia sẻ các tệp sốkhông được phép trên trực tuyến đã dẫn tới ngàycàng nhiều các pháp luật cực đoan, lên đến cực điểmtrong ACTA và TPP gần đây. Trong thực tế, không có khảnăng dừng mọi người khỏi việc chia sẻ những tệp nhưvậy trừ phi bạn tiến hành sự giám sát tổng thể đểkiểm tra về mọi thứ được tải lên và tải về. Bằngmột sự trùng khớp thú vị, đó chính xác là nơi màchúng tôi đang tập trung vào nhờ luật pháp như Dựluật Dữ liệu Truyền thông Phác thảo...

Nhưng việc để quamột bên những vấn đề có quan tâm tới các quyền cơbản của con người như tự do ngôn luận và tính riêngtư, có vấn đề khác với bản quyền. Vấn đề nàykhông phải là một sản phẩm của kỷ nguyên số, màluôn có ở đó, và là làm thế nào các nhà sáng tạo sẽđược đền công cho tác phẩm của họ.

Mô hình hiện hành,xuất phát ban đầu từ Chế độ của Anne 1710, rằng mọingười tạo ra và sau đó có quyền kiểm soát cách mà cácbản sao được thực hiện - bản quyền của chúng. Việcsử dụng sự độc quyền được chính phủ trao cho này,họ có thể bán các bản sao tác phẩm của họ hoặc trựctiếp hoặc, như là thường thấy hơn, sử dụng một nhàxuất bản để điều khiển vế đó của sự việc.

Khó khăn là theo môhình này, tính sáng tạo tới trước, và tiền tới sau,mà là tiềm tàng một vấn đề, vì những người sángtạo cần tiền để sống trong khi họ đang sáng tạo đểnhờ số tiền đó mà sống. Dòng chảy vốn dĩ này làmột trong những lý do mà các nhà xuất bản đã trởthành rất mạnh. Thông qua một sự trả trước cho mộtsự sáng tạo trong tương lai, nhà xuất bản nhờ ngườisáng tạo làm tôi đòi: để trả lại tiền những gì làmột sự vay nợ có hiệu quả, các nghệ sỹ phải làmkhá nhiều những gì các nhà xuất bản nói cho họ.

Dùđó là một vấn đề cũ, thì Internet chào một giải phápmới. Vì những giao tiếp trực tuyến giữa một ngườisáng tạo và công chúng của anh hoặc chị ta có thể làtrực tiếp, có khả năng đi tới những người mua trongtương lai của một tác phẩm, và yêu cầu tiền trước,trước khi sáng tạo bắt đầu. Đây là mô hìnhKickstarter (đưa trước), trong đó mọi người cam kết trảtiền, nhưng thường chỉ nếu một tổng số được tuyênbố đạt được. Dù mô hình đó vẫn cần tinh chỉnh,không nghi ngờ rằng nó có thể làm việc cực kỳ tốt.

Anyonewho has been reading this blog for a while will be well aware of someof the key problems with copyright in the Internet age. For example,the desire to stop people sharing unauthorised digital files onlinehas led to more and more extreme legislation, culminating in therecent ACTA and TPP. In fact, it is impossible to stop people sharingsuch files unless you institute total surveillance to check oneverything that is uploaded and downloaded. By an interestingcoincidence, that is precisely whe-re we are heading thanks tolegislation like the DraftCommunications Data Bill...

Butleaving aside issues concerned with basic human rights like freedomof speech and privacy, there is another quite different problem withcopyright. This one is not a product of the digital age, but hasalways been there, and is to do with how creators are remunerated fortheir work.

Thecurrent model, deriving f-rom the original 1710 Statute of Anne, isthat people cre-ate and then have a right to control how copies aremade - their copy right. Using this government-granted monopoly, theycan sell copies of their work either directly or, as is more usual,using a publisher to handle that side of things.

Thedifficulty is that under this model, creativity comes first, andmoney comes later, which is potentially a problem, since creatorsneed money to live on while they're creating in order to earn thatmoney to live on. This inherent flaw is one of the reasons thatpublishers have become so powerful. Through an advance for a futurecreation, the publisher has the creator in thrall: in order to payback what is effectively a loan, artists have to do pretty much whatpublishers tell them.

Althoughthat's an old problem, the Internet does offer a new solution.Because online communications between a creator and his or her publiccan be direct, it's possible to go to those future purchasers of awork, and to ask for money upfront, before creation begins. This isthe Kickstarter model, whe-reby people pledge to pay money, butusually only if a declared total is reached. Although that modelstill needs refining, there's no doubt that it can work extremelywell.

Ofcourse, there's still a classic chicken-and-egg problem here: artistscan only get funded for future creation if they have fans in thefirst place. The question then becomes: how can an artist acquirefans without the financial resources to spend months or yearscreating a major work to attract them?

Fortunately,there are already examples of how this problem can be overcome. It'sincreasingly the case that people who have never cre-ated a major workare being funded to do so by people who admire their online activityin different spheres. For example, bloggers may well be encouraged towork on a larger scale by fans of their blog posts. Similar, thosewith sufficiently large Twitter followings may be able to raise moneythrough Kickstarter-like projects to enable them to take time towrite something much longer.

Tấtnhiên, vẫn còn có một vấn đề cổ điển về con gà -quả trứng ở đây: các nghệ sỹ chỉ có thể đượccấp tiền cho sự sáng tạo trong tương lai nếu họ cócác fan hâm mộ trước. Câu hỏi sẽ là: làm thế nào mộtnghệ sỹ có được các fan hâm mộ mà không có các nguồntài chính để chi tiêu hàng tháng hoặc hàng năm để tạora một tác phẩm chính để lôi cuốn các fan hâm mộ? Maythay, có những ví dụ rồi về cách mà vấn đề này cóthể vượt qua được. Ngày càng gia tăng sự việc rằngmọi người đã không bao giờ tạo ra một tác phẩm chínhđang được cấp tiền để làm thế bởi những ngườimà ngưỡng mộ hoạt động trực tuyến của họ trong cácmôi trường khác. Ví dụ, những người với số lượngđủ lớn những người đi theo trên Twitter có thể có khảnăng quyên tiền thông qua các dự án như Kickstarter đểcho phép họ dành thời gian để viết thứ gì đó dài lâuhơn.

Yếutố sống còn ở đây là uy tín: mọi người mà muốnquyên tiền cho các dự án chính đang sử dụng sự thậtrằng có đủ người trên trực tuyến ngưỡng mộ nhữnggì họ làm để cấp tiền nhiều hơn nữa. Uy tín đóđược phản ánh một phần thông qua những điều như sốlượng những người viếng thăm một blog, hoặc số lượngnhững người đi theo trên Twitter, dù chúng là những đođếm thô.

Đưara tầm quan trọng trung tâm của uy tín này trong thế giớitrực tuyến, điều quan trọng để ủng hộ nó ở nhữngnơi có thể, bằng việc đảm bảo rằng lòng tin đượcđưa ra ở những nơi có lý do. Một cách để làm điềuđó có thể là làm cho dễ dàng hơn để truyền các sángtạo với thông tin về những người sáng tạo của chúng,thậm chí khi chúng được phát hành theo giấy phép tự docho phép sửa đổi. Vì bản thân tác phẩm đó có thểthay đổi tốt, thì cách rõ ràng để làm điều này cóthể là thông qua siêu dữ liệu đi theo nó.

Hiệnhành, có một cách thức không dễ dàng để nhúng dạngsiêu dữ liệu đó, cũng không làm việc được với nó.Điều này làm cho sự sáng tạo các công cụ cho phép cácsiêu dữ liệu như vậy được nhúng vào các tệp là mộtnhiệm vụ quan trọng cần giải quyết nếu hệ thống uytín trực tuyến sẽ được nhấn mạnh.

Một lý do cho việcnày là uy tín vượt quá việc cấp phép và thậm chí bảnquyền. Đó là, thậm chí với các giấy phép cho phép sựtự do hoàn toàn để thay đổi một tác phẩm, siêu dữliệu có thể được giữ lại để đảm bảo rằng ngườisáng tạo ban đầu được tin tưởng. Tiếp cận này cũngcó thể làm việc được mà hoàn toàn không có bảnquyền. Trong trường hợp này, những chỉ tiêu xã hộicũng có thể cần thiết để khuyến khích mọi ngườitruyền qua các siêu dữ liệu.

Trongthực tế, các chỉ tiêu xã hội có liên quan đang đượcphát triển rồi: ví dụ, trên Twitter, được xem xét làkiểu tồi nếu không truyền qua nguồn tin ban đầu, trongkhi các mẩu trực tuyến dài hơn được mong đợi mangthông tin chi tiết hơn một cách tương ứng về sự ghicông ở những nơi phù hợp. Điều này sẽ làm dễ dànghơn để xây dựng một hệ thống uy tín mạnh mẽ hơn,giải quyết vấn đề kinh tế lớn về bản quyền.

Thecritical element here is reputation: people who wish to raise moneyfor major projects are using the fact that there are enough peopleonline who admire what they do to fund more of it. That reputation isreflected in part through things like number of visitors to a blog,or the number of followers on Twitter, although these are crudemeasurements.

Giventhis central importance of reputation in the online world, it'simportant to support it whe-re possible, by ensuring that credit isgiven whe-re it is due. One way to do that would be to make it easierto pass on creations with information about their creators, even whenthey are released under liberal licences that permit modification.Since the work itself may well change, the obvious way to do thiswould be through the metadata that accompanies it.

Currently,there is no easy way to embed that kind of metadata, nor to work withit. This makes the creation of tools that allow such metadata to beembedded in files an important task that needs tackling if the onlinereputational system is to be bolstered.

Onereason for doing that is that reputation transcends licensing andeven copyright. That is, even with licences that allow completefreedom to change a work, the metadata could be preserved to ensurethat the original creator is credited. This approach would also workin the complete absence of copyright. In this case, social normswould also be needed to encourage people to pass on metadata.

Infact, related social norms are already developing: for example, onTwitter, it is considered bad form not to pass on the original sourceof information, while longer online pieces are expected to carrycorrespondingly more detailed information about attribution whe-reapplicable. This should make it easier to build a more robustreputational system that addresses copyright's big economic problem

Dịch: Lê Trung Nghĩa

letrungnghia.foss@gmail.com