“Tính mở” trong các định dạng tài liệu

“Openness” in Document Formats

Theo các kết luận và khuyến cáo từ tài liệu: “Achieving Openness: a closer look at ODF & OOXML”, của Sam Hiser, vừa được đăng tải trên Internet ngày 11/06/2007 vừa qua.

Bản gốc tại địa chỉ: http://fussnotes.typepad.com/Achieving_Openness_1point0.html

Dưới đây là những kết luận được đúc rút ra từ sách trắng: Đạt được tính mở: một cái nhìn cận cảnh về ODF và OOXML của tác giả Sam Hiser.

Có nhiều định nghĩa về một “tiêu chuẩn mở” (“open standard”) được đưa ra. Đặc biệt đối với các định dạng tài liệu, một sự nhất trí ngày một gia tăng về định nghĩa; chúng hướng về sự thoả mãn 4 lĩnh vực cơ bản sau:

• Vòng đời mở

• Tính sẵn sàng mở

• Đa triển khai

• Tính tương hợp (Interoperability trên các hệ thống khác nhau)

Various definitions of an “open standard” have been proposed. With document formats particularly in mind, a consensus emerges among the definitions; they gravitate to agreement in four basic areas:

• Open Life-Cycle

• Open Availability

• Multiple Implementations

• Interoperability Across Different Systems

Về vòng đời mở

OOXML là một đặc tả kỹ thuật chỉ của một nhà cung cấp mà không có một vòng đời mở. ECMA TC45 hành xử chỉ như một cơ quan tư vấn. Một nhà cung cấp duy nhất, Microsoft, giữ kiểm soát sự phát triển của OOXML. Tốc độ trình diễn về chỉ tiêu chủ chốt này như tính tương hợp vì thế vẫn còn nằm trong tay của chỉ một thực thể tư nhân. Điều này đối nghịch một cách to lớn với vòng đời mở của ODF khi được duy trì tại Uỷ ban Kỹ thuật ODF của OASIS. (OASIS: Tổ chức vì sự tiến bộ của các tiêu chuẩn thông tin có cấu trúc - Organization for the Advancement of Structured Information Standards, http://www.oasis-open.org/).

Conclusion about Open Life-Cycle

OOXML is a single-vendor specification that does not have an open life-cycle. Ecma TC45 behaves only as a consultative body. A single vendor, Microsoft, retains control over development of OOXML. Performance on such key criteria as interoperability (see Section IV, below) therefore remains in the hands of one private entity. This contrasts significantly with ODF's open life-cycle as maintained at the OASIS ODF Technical Committee.

Về tính sẵn sàng mở

Vì được chứng minh bằng việc triển khai trong nhiều sản phẩm mà chúng được đưa ra thông qua nhiều nhà cung cấp, ODF đạt được tính sẵn sàng mở. Trong khi đó, tính phức tạp, độ dài của nó, những bỏ sót và sự phụ thuộc vào chỉ một nhà cung cấp của đặc tả kỹ thuật OOXML ngăn cấm việc tiến hành triển khai một cách có hiệu quả, tiết kiệm chi phí hoặc toàn phần của định dạng này trong các phần mềm khác nhau. OOXML vì thế không bao giờ có hứa hẹn sẽ được triển khai toàn phần bởi bất kỳ ứng dụng nào khác với Microsoft Office mà vì bộ phần mềm này OOXML đã được tạo ra.

Conclusion about Open Availability

As evidenced by its implementation in multiple products which are offered through multiple vendors, ODF achieves open availability. However, the OOXML specification's complexity, its length, omissions and single-vendor dependencies prohibit efficient, cost-effective or fully working implementations of the format in other software. OOXML is therefore unlikely to ever be fully implemented by any application other than Microsoft's Office for which it was cre-ated.

Về tính đa triển khai

ODF đã đạt được đa triển khai và vì thế đã đạt được thành công với tiêu chí này. Ngược lại, sự “hứa hẹn” về bằng sáng chế của OOXML là không đủ. Sự không chắc chắn bên trong và những lỗ hổng trong bản báo cáo tình hình ngăn cản tính có thể triển khai được về mặt pháp lý và thực tế của định dạng này. Điều này lý giải vì sao OOXML không có đa triển khai ngày nay và nó không được chờ đợi hy vọng sẽ có chúng theo tiếp cận hiện nay của Microsoft đối với việc bảo vệ những nhà lập trình phát triển chống lại sự vi phạm về bản quyền.

Conclusion about Multiple Implementations

ODF has already achieved multiple implementations and has therefore achieved success with this criteria. In contrast, the patent “promise” of OOXML is insufficient. The embedded uncertainty and gaps in coverage hold back the formats' practical and legal implementability. That's why OOXML does not have multiple implementations today, and it should not be expected to have them under Microsoft's present approach to protecting developers against patent violations.

Về tính tương hợp

ODF là không phụ thuộc vào bất kỳ nền tảng hoặc ứng dụng cụ thể nào, trong khi OOXML vừa phụ thuộc lại vừa được tối ưu hoá cho một catalog các ứng dụng và nền tảng phần mềm của Microsoft và không vận hành được một cách toàn phần với các phần mềm không phải của Microsoft. Hiệu quả thực tế của những phụ thuộc này là việc sử dụng OOXML của những cá nhân riêng lẻ hoặc trong các nhóm làm việc sẽ đòi hỏi phải mua bản quyền hệ điều hành của Microsoft trên cả các máy tính để bàn và cả trên các máy chủ cũng như cả Microsoft Office 2007.

Conclusion about Interoperability Across Different Systems

ODF is independent of any particular platform or application, whe-reas OOXML is either dependent upon, or optimized for, a catalog of Microsoft software applications and platforms and does not function fully with non-Microsoft software. The practical effect of such dependencies is that the use of OOXML by individuals or within work groups will require the purchase of licenses of Microsoft operating systems on both the desktop and the server as well as Microsoft Office 2007.

Kết luận và khuyến cáo cuối cùng

Áp lực từ phía các khách hàng, bao gồm nhiều chính phủ, đã đẩy các công ty công nghệ tới với tính mở và tới với ODF. Microsoft đã trả lời bằng định dạng mới của nó, OOXML. Tuy nhiên, một kiểm tra sát sao về nguồn gốc, các đặc tả kỹ thuật và các triển khai tiếp sau của cả 2 định dạng đã bộc lộ những khác biệt đáng kể. Trong khi ODF đáp ứng được cả 4 chỉ tiêu của các tiêu chuẩn mở một cách hào phóng, thì OOXML lại không đáp ứng được bất kỳ chỉ tiêu nào trong số 4 thứ trên một cách rộng rãi.

Trường hợp của ODF chỉ ra cách mà một qui trình phát triển minh bạch, hướng đồng thuận và bao trùm có thể tạo ra một tiêu chuẩn mà nó sẵn sàng cho tất cả. Những yếu kém của OOXML bắt đầu ở mức cơ bản: xung đột về mục đích. Trong khi định dạng này đề xuất bản thân nó như một giải pháp cho tính tương thích (compatibility) ngược, thì tiếp cận của nó, cả thiết kế và vận hành lại ngăn chặn sự triển khai toàn phần của các thực thể khác với Microsoft. Sự hứa hẹn to lớn của XML, tính tương hợp, không thể đạt được với OOXML. Cuối cùng, việc xung đột các mục tiêu của định dạng này làm cho nó trở thành một ứng cử viên kém cỏi đối với một tiêu chuẩn toàn cầu.

Pressure f-rom customers, including many governments, has pushed technology companies toward openness and toward ODF. Microsoft has responded with its new format, OOXML. However, a close examination of the origins, technical specifications and follow-on implementations of both formats reveals significant differences. Whe-re ODF meets the four objective criteria of open standards handsomely, OOXML does not satisfy any of the four as extensively.

ODF showcases how an inclusive, consensus-driven, transparent development process can produce a standard that is available to everyone. OOXML's weaknesses begin at the fundamental level: its goals conflict. While the format proposes itself as a solution to backward compatibility, its approach, design and execution block full implementation by entities other than Microsoft. The great promise of XML, interoperability, cannot be achieved with OOXML. Ultimately, the format's conflicting objectives make it a poor candidate for a global standard.

Dưới ánh sáng của những hạn chế mang tính nền tảng này, những câu hỏi cơ bản cần phải nhất định được giải đáp trước khi OOXML được xem xét để sử dụng trên bất kỳ cơ sở nào và như một tiêu chuẩn tiềm năng. Các câu hỏi được đặt ra là: Làm cách nào có thể OOXML với những thứ thiếu về một vòng đời mở, thiếu về tài liệu và đặc tả kỹ thuật hoàn chỉnh, thiếu đa triển khai của các phần mềm và thiếu tính tương hợp đối với các nền tảng khác nhau lại sẽ đáp ứng được những nhu cầu về pháp lý cũng như về thực tế trong tổ chức cho việc lưu trữ tài liệu lâu dài và cho việc trợ giúp tiến trình của thông tin một cách đúng đắn thông qua các qui trình nghiệp vụ với các dạng hệ thống khác nhau?

Các nhà điều hành và ra chính sách về công nghệ thông tin và truyền thông sẽ phải xem xét một cách kỹ lưỡng các mục tiêu của riêng mình để quyết định định dạng tài liệu nào là phù hợp cho những người sử dụng của họ và cho tính có thể sống được dài hạn các hệ thống và văn hoá thông tin của họ. Không còn cần thiết phải chấp thuận chỉ một giải pháp được chào. Và quan trọng phải có quyết định đặc biệt đúng, có tính tới tính quan trọng về thực tế và chiến lược của định dạng tài liệu ngày nay.

In light of such fundamental limitations, basic questions need to be resolved before OOXML is considered for use on any basis and certainly as a potential standard. The questions resonate: How can OOXML with its lack of an open life-cycle, lack of complete documentation in the specification, lack of multiple software implementations, and lack of interoperability across diverse platforms meet the legal as well as practical needs in the organization for long-term document archiving and for accommodating the flow of information correctly through business processes across different types of systems?

ICT executives and policy-makers will be looking carefully at their own objectives in deciding which document format is appropriate for their users and for the long-term viability of their systems and information culture. It is no longer necessary to accept the one solution offered. And it is important to get this particular decision right, given the practical and strategic importance of the document format today.

Tác giả bài viết là Phó Chủ tịch và Giám đốc của Tổ chức Tài liệu Mở về các vấn đề nghiệp vụ.

The author is Vice President & Director of Business Affairs at the OpenDocument Foundation, Inc.,.

Dịch tài liệu: Lê Trung Nghĩa

Công ty Cổ phần phần mềm – Thương mại điện tử Nhất Vinh.

ltnghia@yahoo.com

Ngày 12/06/2007