Triển khai Office Open XML (OOXML): Các chính phủ cần biết gì

Implementationof Office Open XML (OOXML): What Governments Need to Know

Theo:http://www.odfalliance.org/resources/OOXML_GovsNeedKnow_Oct2010.pdf

Bài được đưa lênInternet ngày: tháng 10/2010

Lờingười dịch: Trên thực tế, hiện đang tồn tại 3 phiênbản của OOXML, trong đó chỉ có một phiên bản “ngặtngèo” (Strict) mà ISO/IEC công nhận là tiêu chuẩn OOXMLISO/IEC 29500:2008 vào tháng 03/2008. Cả Microsoft Office 2007 vàMicrosoft Office 2010 cho tới thời điểm tháng 10/2010 đềukhông tuân thủ phiên bản “ngặt ngèo” đó. “Thựctế là Microsoft đang không triển khai phiên bản “ngặtngèo” trong khi đang mở rộng một cách ngấm ngầm phiênbản “thời kỳ chuyển đổi” nghĩa là các cải tiếnđược yêu cầu để làm cho OOXML chấp nhận được đốivới ISO bây giờ đang bị phớt lờ. Sự đi trệch đườngnày giữa tiêu chuẩn của ISO và sự triển khai củaMicrosoft đã dẫn tới việc Người có trách nhiệm vềCuộc họp Quyết định Có biểu quyết về OOXML phảicông bố gần đây rằng, “Toàn bộ dự án OOXML bây giờchắc chắn sẽ thất bại”. Một số ý kiếncho rằng, vào lúc này, chính phủ nào trên thế giới màdựa vào lý do vì OOXML là một tiêu chuẩn của ISO/IEC nênnó là chuẩn mở thì chính phủ đó là một chính phủkém hiểu biết nên vô tình a tòng với tính tham lam và cốtình lừa người sử dụng của Microsoft. Các tài liệutham chiếu tới bài viết này: (1) “TheState of ODF & Outlook for 2010”, ODF Alliance; (2) ISORejects Microsoft's OOXML as Standard”, PC World, September 4th, 2007; (3) “Narrativeof the ISO/IEC DIS-29500 BRM Meeting”, Brian Jones, 16 March2008: (4) Alex Brown, “MicrosoftFails the Standards Test” (2010).

Cácchính phủ trên thế giới ngày càng nhận thức đượctầm quan trọng của các tiêu chuẩn ICT để khuyến khíchsự lựa chọn và tính tương hợp, giảm chi phí và thúcđẩy đổi mới sáng tạo. Vì thế một định dạng mởphải được sử dụng cho các tài liệu của chính phủbây giờ đã trở thành sự khôn ngoan có hiểu biết trongkhu vực nhà nước, và đã làm cho các giải pháp dựa vàocác tiêu chuẩn mở trở thành một tính năng cơ bản củacác chiến lược chính phủ điện tử.

Trongkhi xu thế này đã có kết quả trong việc Định dạngTài liệu Mở ODF (Open Document Format) đang trở nên đượcnhận thức ngày một rộng rãi và được áp dụng ngàycàng gia tăng bởi các cơ quan trong khu vực nhà nước(Theo: Hiện trạngcủa ODF và viễn cảnh cho năm 2010, Liên minh ODF - “TheState of ODF & Outlook for 2010”,ODF Alliance),thì vẫn tiếp tục còn đó sự mập mờ và những tháchthức với sự triển khai các lựa chọn có tham vọng, nhưOffice Open XML (OOXML) của Microsoft. Để giúp thông tin chocác quan chức nhà nước về chủ đề này, tài liệu nàygiải thích hiện trạng của sự triển khai OOXML, bao gồmcả lịch sử mà đã dẫn tới sự phát triển các tiêuchuẩn và tiêu chuẩn hóa, và cuối cùng là cả các địnhdạng OOXML khác nhau ngày hôm nay.

Governmentsaround the world increasingly recognize the importance of open ICTstandards to encourage choice and interoperability, lower costs andspur innovation. That an open format should be used for governmentdocuments has now become commonly-accepted wisdom in the publicsector, and made open standards-based solutions an essential featureof eGovernment strategies.

Whilethis trend has resulted in the Open Document Format (ODF) becomingwidely recognized and increasingly accepted by public sectorauthorities1, there continues to be confusion and challenges withimplementation of purported al-ternatives, such as Microsoft's OfficeOpen XML (OOXML). In order to help inform public officials on thistopic, this paper explains the current status of OOXMLimplementation, including the history that led to the standardsdevelopment and standardization, and ultimately multiple differentOOXML formats today.

Cácdẫn xuất mù mờ của OOXML từ việc tạo ra thông qua quátrình phê chuẩn của ISO/IEC cho tới nhiều phiên bản ngàyhôm nay.

Việchiểu được những ràng buộc mà đã dẫn tới sự pháttriển của OOXML sẽ giúp giải thích một số sự mù mờcủa ngày hôm nay xung quanh định dạng này.

Trướchết điều quan trọng phải hiểu rằng khi nói về cáctiêu chuẩn, thì sự thành công được đo bởi những vấnđề mà một tiêu chuẩn giải quyết được và những cơhội mà nó đưa ra cho sự đổi mới sáng tạo. Thôngthường nhất, nhu cầu cho tính tương hợp, sự lựa chọnvà tính mềm dẻo được trích dẫn như những thúc đẩyđằng sau sự tạo ra và áp dụng những tiêu chuẩn mởvề công nghệ thông tin và truyền thông (ICT).

Đốinghịch lại, OOXML sinh ra như một phản ứng của Microsoftđể lấp đầy “khoảng trống về tiêu chuẩn” đượcxác định vào giữa năm 2005 khi các chính phủ đã bắtđầu đòi hỏi các tiêu chuẩn mở, khi mà Liên minh châuÂu EU đã kêu gọi có sự mở hơn các định dạng tàiliệu, và khi mà những rủi ro về sự khóa trói vào nhàcung cấp thực sự được đề cập tới.

Khôngcó sự hỗ trợ cho một định dạng tài liệu tiêu chuẩnmở trong phần mềm Office của mình, thì việc sử dụngMicrosoft Office của các chính phủ trên thế giới có thểsẽ bị đe dọa, đặc biệt khi mà những ưu tiên mua sắmcho các tiêu chuẩn mở đã bắt đầu nổi lên. Tuyên bốvề phạm vi của OOXML mô tả xung đột này, cân bằng cácmục đích cho “sự thể hiện một cách trung thực cácthể đã có từ trước của các tài liệu xử lý vănbản, bảng tính và trình chiếu mà đã từng được sảnxuất bởi các ứng dụng của Microsoft Office” từ Office97, và để “làm cho thuận tiện cho tính có thể mởrộng và tính tương hợp...” (ISO/IEC 29500 “Các định dạng tệp Office Open XML”,Phần 1, Chương 1 “Phạm vi” - ISO/IEC 29500 “Office OpenXML File Formats”, Part 1, Section 1 “Scope”).

OOXMLConfusion Derives f-rom Creation through the ISO/IEC Approval Processto Today's Multiple Versions

Understandingthe constraints that led to the development of OOXML helps explainsome of today's confusion around the format.

Firstit is important to understand that when it comes to standards,success is measured by the problems a standard solves and theopportunities it provides for innovation. Most commonly, the need forinteroperability, choice and flexibility is cited as the impetusbehind open ICT standards creation and adoption.

Incontrast, OOXML arose as a reaction by Microsoft to fill a“standards-gap” identified in mid-2005 when governments werestarting to demand open standards, when the EU was calling for greatdisclosure of document formats, and when the risks of vendor lock-inwere being acutely felt. Without support for an open standarddocument format in its Office software, government usage of MicrosoftOffice around the world would be threatened, especially asprocurement preferences for open standards were beginning to emerge.The OOXML scope statement describes this conflict, balancing theobjectives to “faithfully represent the preexisting corpus ofword-processing documents, spreadsheets and presentations that hadbeen produced by the Microsoft Office applications” f-rom Office'97, and to “facilitate extensibility and interoperability...”2

Đượccho rằng những hoàn cảnh cấp bách và tiếp cận lạchậu về việc trang bị thêm một tiêu chuẩn sở hữu độcquyền đang tồn tại, OOXML đã được tạo ra mà không cóđủ nỗ lực để xây dựng sự đồng thuận của nềncông nghiệp, để làm việc với các đối thủ cạnhtranh để gỡ rối cho một tiêu chuẩn công nghiệp có thểchấp nhận được lẫn nhau.

Tronglần biểu quyết ban đầu của nó tại ISO, OOXML đã khôngnhận đủ số phiếu hỗ trợ(“ISO từ chối OOXML của Microsoft như một tiêu chuẩn”,PC World, 04/09/2007 - “ISORejects Microsoft's OOXML as Standard”,PC World, September 4th , 2007). Nhiều bình luận đãtham chiếu tới những cách thức trong đó OOXML đã bịtrói vào hệ điều hành Windows. Chỉ sau khi Microsoft đãtiến hành một số thay đổi đối với tiêu chuẩn đómà ISO đã cho nó được chấp nhận trong lần bỏ phiếuthứ 2 của ISO. Kết quả cuối cùng là việc đặc tả kỹthuật của OOXML đã được chấp nhận như một tiêuchuẩn ISO/IEC (ISO/IEC 29500) vào tháng 03/2008 ở 2 cấp độtuân thủ là “Ngặt ngèo” (Strict) và “Thời kỳ chuyểnđổi” (Transitional).

BrianJones của Microsoft, Giám đốc dự án về Office, đã giảithích tầm quan trọng của “Ngặt ngèo” và “Thời kỳchuyển đổi” như sau:

Cáccấp độ tuân thủ... được sử dụng trong mối liênquan với cấu trúc nhiều phần của tiêu chuẩn có nghĩalà những người sử dụng và các chính sách mua sắm bâygiờ có thể yêu cầu một cách rõ ràng rằng các ứngdụng phải lưu, ví dụ, các tài liệu với cấp độ tuânthủ “Ngặt ngèo” hoặc như là một ví dụ khác, cácthư viện lưu trữ có thể mua sắm phần mềm mà hỗ trợcả các cấp độ tuân thủ ngặt ngèo và thời kỳ chuyểnđổi (“Tường thuật vềCuộc họp Quyết định có Biểu quyết BRM cho ISO/IEC DIS –29500”, Brian Jones, 16/03/2008 - “Narrativeof the ISO/IEC DIS-29500 BRM Meeting”,Brian Jones, 16 March 2008).

Ngượclại, động lực đằng sau sự tạo ra ODF chỉ đơn giảnđể đảm bảo cho tính tương hợp trong các ứng dụngvăn phòng và cung cấp cho những người sử dụng bằngmột sự lựa chọn trong các ứng dụng phần mềm:

Tiêuchuẩn này xác định các đặc tính của định dạng tệptài liệu số dựa trên XML độc lập với các nền tảngvà độc lập với các ứng dụng, cũng như các đặc tínhcủa các ứng dụng phần mềm mà chúng đọc, ghi và xửlý những tài liệu như vậy(OASISODF 1.2, CD 05, Phần 1.1 “Phạm vi” - OASIS ODF 1.2, CD 05,Section 1.1 “Scope”).

Dođó, các kết quả đã chỉ ra giá trị của các tiêuchuẩn mở như ngày nay tất cả các ứng dụng sản xuấtcá nhân chủ chốt triển khai ODF.

Giventhe rushed circumstances and the backwards approach of retrofittingan existing proprietary standard, OOXML was cre-ated withoutsufficient effort to build industry consensus, to work withcompetitors to hash out a mutually acceptable industry standard.

Inits initial ballot in ISO, OOXML failed to receive sufficient votesof support3. Many of the comments referred to ways in which OOXML wastied to the Windows operating system. It was only after Microsoftmade a number of changes to the standard that ISO deemed itacceptable. The foremost of these concessions was the introduction of“Strict” and “Transitional” conformance classes.

Essentially,in order to gain approval as an International Standard by ISO,Microsoft agreed to move the parts of OOXML that wereWindows-dependent and could only be successfully implemented byMicrosoft into a “Transitional” part of the standard, to be usedonly for translating legacy Microsoft Office documents. This“Transitional” portion was explicitly not to be used for creatingnew documents.

The“Strict” conformance class added dozens of improvements tosatisfy ISO members. Based on the improvements made by adding this“Strict” conformance class, OOXML was approved in its secondballot. The final result was that the OOXML specification wasapproved as an ISO/IEC standard (ISO/IEC 29500) in March 2008 in twoflavors: “Strict” and “Transitional.”

Microsoft'sBrian Jones, Project Manager for Office, explained the significanceof “Strict” and “Transitional” as:

Theconformance classes... used in conjunction with the new multi-partstructure of the standard means that users and procurement policiescan now ask explicitly that applications should save for exampledocuments with a conformance class "strict" or as anotherexample, archiving libraries can procure software that support bothstrict and transitional classes4.

Conversely,the impetus behind the creation of ODF was simply to ensureinteroperability among office applications and provide users with achoice in software applications:

Thisstandard specifies the c-haracteristics of an XML-basedapplication-independent and platform-independent digital documentfile format, as well as the c-haracteristics of software applicationswhich read, write and process such documents.5

Accordingly,the results have shown the value of open standards as today all majorpersonal productivity applications implement ODF.

Hiệntrạng triển khai OOXML: Mù mờ về nhiều phiên bản

Trongmột vài năm kể từ khi ISO phê chuẩn OOXML, định dạngnày vẫn bị phân mảnh thành một vài phiên bản khácnhau, không có phiên bản nào gần đúng với những gì màMicrosoft viết ra trong các sản phẩm Office của họ.

Nhữngthứ sau đây là một khái quát về các phiên bản này:

• Phiên bản ECMA 376, phiên bản mà ISO đã từ chối. Phiên bản này có gì đó khớp với những gì Office 2007 viết ra, nhưng thiếu những định nghĩa cho scripts, macros, DRM, các kết nối tới SharePoint, … Phiên bản này cũng chứa đựng nhiều sự phụ thuộc vào nền tảng Windows. Sử dụng ECMA 376 về cơ bản trói người sử dụng vào Microsoft Office.

• Phiên bản ISO/IEC 29500 “ngặt ngèo”. Đây là phiên bản mà ISO nói phải được sử dụng cho các tài liệu mới. Nhưng cả Office 2007 và Office 2010 đều không có khả năng viết được OOXML “ngặt ngèo”. Microsoft đã không thực hiện cam kết công khai về việc khi nào thì họ sẽ triển khai đầy đủ OOXML “ngặt ngèo”.

• ISO/IEC 29500 phiên bản “thời kỳ chuyển đổi”, là phiên bản mà ISO đã nói không được sử dụng cho các tài liệu mới. Cả Ofice 2007 và Office 2010 đều không triển khai phiên bản nhà một cách chính xác. Hơn nữa, Office 2010 viết ra một dạng OOXML “thời kỳ chuyển đổi” phi tiêu chuẩn mà nó bao gồm nhiều mở rộng sở hữu độc quyền. Những mở rộng này đã không được đóng góp ngược trở lại ISO cho việc tiêu chuẩn hóa.

Thựctế là Microsoft đang không triển khai phiên bản “ngặtngèo” trong khi đang mở rộng một cách ngấm ngầm phiênbản “thời kỳ chuyển đổi” nghĩa là các cải tiếnđược yêu cầu để làm cho OOXML chấp nhận được đốivới ISO bây giờ đang bị phớt lờ. Sự đi trệch đườngnày giữa tiêu chuẩn của ISO và sự triển khai củaMicrosoft đã dẫn tới việc Người có trách nhiệm vềCuộc họp Quyết định Có biểu quyết về OOXML phảicông bố gần đây rằng, “Toàn bộ dự án OOXML bây giờchắc chắn sẽ thất bại”. (AlexBrown, “Microsoft thất bại thử tiêu chuẩn” (2010) - AlexBrown, “MicrosoftFails the Standards Test” (2010))

TheCurrent Status of OOXML Implementation: Confusion of MultipleVersions

Inthe several years since approval of OOXML by ISO, the format remainsfragmented into several different versions, none of which closelymatch what Microsoft writes out in their Office products. Followingis an overview of these versions:

•TheEcma 376 version of OOXML, the version that ISO rejected. Thissomewhat matches what Office 2007 writes out, but lacks definitionsfor scripts, macros, DRM, connections to SharePoint, etc. Thisversion also contains many Windows-platform dependencies. The use ofEcma-376 essentially ties the adopter to Microsoft Office.

•TheISO/IEC 29500 “Strict” version. This is the version that ISO saidshould be used for new documents. But neither Office 2007 nor Office2010 are capable of writing OOXML “Strict.” Microsoft has made nopublic commitment on when they will fully implement OOXML “Strict.”

•TheISO/IEC 29500 “Transitional,” the version that ISO stated shouldnot be used for new documents. Neither Microsoft Office 2007 norOffice 2010 implement this version precisely. Further, Office 2010writes out a non-standard form of OOXML “Transitional” whichincludes many proprietary extensions. These extensions have not beencontributed back to ISO for standardization.

Thefact that Microsoft is not implementing “Strict” while privatelyextending “Transitional” means that the improvements required tomake OOXML acceptable to ISO are now being ignored. This divergencebetween the ISO standard and the Microsoft implementation has leadthe Convenor of the OOXML Ballot Resolution Meeting to declarerecently that, “[T]he entire OOXML project is now surely headingfor failure”.6

Điềunày có nghĩa gì đối với các chính phủ?

Trongkhi không phải tất cả những người áp dụng các tiêuchuẩn mở là như nhau, thì thường thường họ đang tìmcách để tránh sự khóa trói vào nhà cung cấp, giảm chiphí, gia tăng tính tương hợp, gia tăng sự truy cập củacông dân tới các tài liệu của nhà nước, và đảm bảosự lưu trữ dài lâu của các hồ sơ này. Một số, nhưngkhông phải tất cả, cũng có một mục tiêu rõ ràng dứtkhoát để khuyến khích sự cạnh tranh hoặc thậm chíkhuyến khích sử dụng các phần mềm nguồn mở.

Bấtchấp việc liệu các mục đích của các chính phủ làcái trước hay cái sau, thì cho tới khi và trừ phi phiênbản “ngặt ngèo” được ISO phê chuẩn cho OOXML –ISO/IEC 29500 – hoàn toàn được triển khai bởi Microsoftvà những nhà cung cấp khác, thì các chính phủ mà dựavào bất kỳ phiên bản nào của OOXML chỉ có thể mongđợi sẽ bị khóa trói vào một giải pháp sở hữu độcquyền mà nó sẽ không đáp ứng được những mục tiêuvà nhu cầu cơ bản của họ.

WhatDoes This Mean for Governments?

Whilenot all adopters of open standards are the same, generally they arelooking to avoid vendor lock-in, lower costs, increaseinteroperability, increase citizen access to public documents, andensure long-term preservation of these records. Some, but not all,also have an explicit goal to encourage competition or even toencourage usage of open source software.

Regardlessof whether a government's objectives are the former or the latter,until and unless the ISO-approved “Strict” version ofOOXML—ISO/IEC 29500—is fully implemented by Microsoft and othervendors, governments that rely on any version of OOXML can onlyexpect to be locked-into a proprietary solution that will not meettheir basic goals and needs.

Dịch tài liệu: Lê Trung Nghĩa

letrungnghia.foss@gmail.com