Bài học thực tế về tính tương hợp của nguồn mở

Như vậy là bắt đầu từ một tệp *.ods được chuyển đổi từ một tệp *.xls, tệp tài liệu bảng tính của tôi đã lần lượt đi qua một chặng đường dài với vài ứng dụng bảng tính khác nhau, từ OpenOffice.org Calc sang Google SpreadSheet, sang KOffice KSpread, sang Gnumeric rồi lại trở về với OpenOffice.org Calc. Tất nhiên, nếu tôi muốn, tôi có thể lưu tệp *.ods này từ trong OpenOffice.org Calc sang Microsoft Office Excel được.

Tuy nhiên, nếu bạn sử dụng các ứng dụng văn phòng của Microsoft Office, trong trường hợp cụ thể này là Microsoft Excel, thì có lẽ bạn không thể mở được các tệp *.ods này, trừ phi bạn có cài đặt thêm các trình chuyển đổi trung gian nào đó. Sẽ khó khăn, tốn kém và nhiêu khê cho bạn đấy.

Câu chuyện trên đây là một ví dụ về tính tương hợp đối với một tệp tài liệu bảng tính. Tuy nhiên, bạn cũng có thể có những ví dụ tương tự đối với các tệp tài liệu văn bản hoặc trình chiếu.

Nếu bạn sử dụng định dạng tài liệu mở ODF như tôi đang sử dụng, mà trong trường hợp tệp bảng tính này thì nó sẽ là các tệp *.ods, còn đối với các tệp văn bản và trình chiếu thì nó sẽ là *.odt và *.odp một cách tương ứng (Nếu bạn sử dụng Microsoft Office thì nó sẽ là các tệp *.doc và *.ppt một cách tương ứng), thì bạn có thể có khả năng trao đổi được một cách yên bình và dễ dàng mà không cần bất kỳ một trình chuyển đổi trung gian nào với tất cả các bộ phần mềm văn phòng khác nhau hoặc các ứng dụng văn phòng khác nhau có hỗ trợ ODF như những gì đã được liệt kê ở trên và còn có nhiều bộ phần mềm khác nữa cũng hỗ trợ như vậy mà bạn có thể tìm thấy trên http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_applications_supporting_OpenDocument.

Sở dĩ bạn làm được điều này, vì các bộ phần mềm văn phòng khác nhau hoặc các ứng dụng văn phòng khác nhau đó có một điểm chung, đó là vì chúng đều sử dụng chung một tiêu chuẩn quốc tế cho định dạng tài liệu văn phòng, tiêu chuẩn ODF ISO/IEC 26300:2006. Nói một cách khác, tính tương hợp ở đây đóng vai trò rất quan trọng, vì nó làm cho các tài liệu văn phòng có thể mở được, đọc được, sửa được, ghi lại được, trao đổi được trong bất kỳ bộ phần mềm văn phòng nào, trong bất kỳ ứng dụng văn phòng tương ứng nào hỗ trợ tiêu chuẩn được nêu ở trên, trong bất kỳ thiết bị nào, bất kỳ môi trường làm việc nào có sử dụng các bộ phần mềm và/hoặc ứng dụng phần mềm đó.

Một ưu thế lớn nữa là, ngoại trừ Microsoft Office ra, thì việc bạn sử dụng (các) bộ phần mềm văn phòng và (các) ứng dụng văn phòng tự do nguồn mở được nêu ở trên là được tự do và bạn không phải trả chi phí bản quyền (các) bộ phần mềm và (các) ứng dụng đó. Bạn không bao giờ bị mang tiếng là “ăn cắp” bản quyền, bạn đã được tự do, được giải phóng.

Khi xây dựng chính phủ điện tử, các cơ quan hành chính của chính phủ sẽ cung cấp và trao đổi các dịch vụ thông tin tới mọi người dân, doanh nghiệp và cả cho các cơ quan chính phủ với nhau, thì tính tương hợp cần được đặc biệt chú ý, để sự lựa chọn của mọi tầng lớp nhân dân, mọi doanh nghiệp đối với những công cụ sản sinh ra các tài liệu văn phòng hàng ngày phù hợp được với khả năng kinh tế của đại đa số, tránh được càng nhiều càng tốt việc phải sử dụng những trình chuyển đổi từ tiêu chuẩn định dạng tài liệu văn phòng này sang tiêu chuẩn định dạng tài liệu văn phòng khác một cách không cần thiết, vừa tốn tiền, tốn công sức, tốn thời gian, mà hiệu quả thường không cao, mà bài học về việc chuyển đổi các tiêu chuẩn về bộ mã tiếng Việt từ TCVN 6909:2001 có hỗ trợ Unicode sang TCVN 9712:1993 với các bộ phông chữ như .VnTimes và ngược lại cho tới nay vẫn còn tươi nguyên đối với chúng ta dù cho tới nay đã có không dưới 2 quyết định của chính phủ về việc bắt buộc phải sử dụng TCVN 6909:2001 có hỗ trợ Unicode trong trao đổi các thông tin điện tử giữa các cơ quan chính phủ kể từ ngày 01/01/2003.

Trần Lê

PS: Bài này đã được đăng trên tạp chí Tin học và Đời sống số tháng 05/2008, trang 58 với cùng đầu đề.