Các ứng dụng nguồn mở không phải là uống bia tự do

As the recession bites, users are eschewing expensive proprietary software for increasingly sophisticated al-ternatives at zero cost

The Guardian, Thursday 12 March 2009

Theo: http://www.guardian.co.uk/technology/2009/mar/12/open-source-apps

Bài được đưa lên Internet ngày: 12/03/2009

Lời người dịch: Một số thông tin bổ ích từ bài này, khi ta biết rằng hãng ô tô nổi tiếng của Pháp là Peugeot-Citroen, hãng đã cài đặt ứng dụng này trên 20,000 máy trạm. Ngay cả PC World, một trong những nhà bán lẻ lớn nhất của Microsoft Office, gần đây đã triển khai OpenOffice trên các máy tính của mình. Và tại Ấn Độ, ít nhất có 7 triệu đĩa CD OpenOffice.org được phân phát để sử dụng.

Ric-hard Stallman một lần đã viết rằng điểm về phần mềm tự do là ở chỗ “tự do như trong từ 'tự do', chứ không phải là tự do uống bia”, nghĩa là mọi người sẽ được tự do để làm những gì họ muốn với phần mềm tự do, chứ không phải đặt mua giấy phép hạn chế của nó. Khi suy thoái kinh tế tới, sức ép cótheer xảy ra trên phần thứ hai của câu nói mà bây giờ là nổi tiếng của ông. Đối với hàng triệu lượt tải phần mềm về trong suy thoái kinh tế, thì điểm là nó là tự do – như tự do uống bia.

Khi Stallman lần đầu tiên đã thực hiện việc tập hợp kêu la của ông như người sáng lập phong trào phần mềm tự do vào những năm 1980, cách mà phần mềm đã từng được phát triển và được phân phối đã được chuyển đổi. Có thể sẽ không có một góc trong thế giới công nghiệp hoá mà không dựa vào một vài dạng phần mềm tự do. Nhưng phần mềm tự do, và phong trào nguồn mở mà nó truyền cảm hứng, cho tới nay đã ảnh hưởng hầu hết thế giới phụ trợ (back-end) của các máy chủ và các cơ sở dữ liệu, hoặc đi qua các phần mềm, như trình duyệt web, mà nó đã thực sự sẵn sàng ở giá thành bằng không (0).

Chính trị Office

Những gì còn chưa được động tới một cách rộng rãi là các ứng dụng phải trả tiền mà chúng ta chạy trên các máy tính của chúng ta – các hệ điều hành và các ứng dụng được cấp phép cho các máy tính để bàn mà những người khổng lồ như Microsoft, Adobe và Apple. Nhưng với việc tiền trở nên ngày càng khan hiếm, và các giải pháp thay thế tự do gia tăng trong sự tinh vi, thì tự do cuối cùng đang đe doạ vào dòng chính thống.

Hãy nắm lấy OpenOffice, giải pháp thay thế hàng đầu cho một ứng dụng phần mềm “sở hữu độc quyền” phải trả tiền. Khi suy thoái kinh tế bắt đầu, con số lượt tải nó về đã bắt đầu phóng lên như tên lửa. Theo Đại học bang Oregon, từ khi nó đã tung ra phiên bản 3.0 vào giữa tháng mười, OpenOffice đã được tải về hơn 42 triệu lượt. Đó là khoảng 4 lần (3.75) cứ mỗi giây. Hoặc theo một cách khác, rằng 13,500 lần mỗi giờ, 324,000 mỗi ngày, đó là ai đó, ở đâu đó trên thế giới này đã chọn để tải về phần mềm một cách tự do, thay vì trả tiền cho một ứng dụng phần mềm có giá.

Ric-hard Stallman once wrote that the point about free software is it is "free as in freedom, not free as in beer", meaning that people should be at liberty to do as they pleased with software, rather than subscribe to its restrictive licences. As the recession takes hold, the stress may be on the second half of his now-famous aphorism. To the millions downloading free software in a recession, the point is that it is free – as in free beer.

Since Stallman first made his rallying cry as the founder of the free software movement in the 1980s, the way that software has been developed and distributed has been transformed. There cannot be a corner of the industrialised world that doesn't rely on some form of free software. But free software, and the open source movement it inspired, has so far affected mostly the back-end world of servers and databases, or taken over f-rom software, like the web browser, that was already available at zero cost.

Office politics

What remains largely untouched is the paid-for applications we run on our computers – the operating systems and desktop applications licensed f-rom software giants such as Microsoft, Adobe and Apple. But with money becoming increasingly scarce, and the free al-ternatives growing in sophistication, free is finally threatening to go mainstream.

Take OpenOffice, the leading al-ternative to a paid-for "proprietary" software application. As the downturn started, its download figures began to rocket. According to Oregon State University, since it launched its third version in mid-October, OpenOffice has been downloaded more than 42m times. That's roughly four times (3.75) every second. Or, put another way, that's 13,500 times every hour, 324,000 every day, that someone, somewhe-re in the world has chosen to download software for free, rather than pay for a software application that costs.

“Chúng ta chọn nó vì giá thành”, Chris Waite, giám đốc công nghệ thông tin của Travel Republic, một đại lý du lịch trực tuyến lớn có trụ sở ở Kingston trên sông Thames, thú nhận. Được liệt kê như là công ty tư nhân tăng trưởng nhanh nhất trong năm 2007, công ty ngày đã cài đặt OpenOffice thoe sự cần thiết. Công ty bây giờ chạy nó trên tất cả 120 máy tính để bàn. “Giá thành của bộ Microsoft Office là ngăn cấm, nên chúng tôi chọn OpenOffice và nó làm được mọi thứ mà chúng tôi cần”, ông nói. “Nó đã tiết kiệm cho chúng tôi khoảng 18.000£. Tôi chỉ mong chúng tôi chúng tôi có thể triển khai được nhiều phần mềm nguồn mở hơn nữa từ ban đầu”. Không nghi ngờ gì việc nhiều công ty khác sẽ làm những con tính tương tự.

Hãy nghĩ về bất kỳ ứng dụng phải trả tiền nào và bây giờ có giải pháp tự do nguồn mở nghiêm túc, mỗi thứ phát triển trong sự tinh vi và gây áp lực lên những người cầm đầu thị trường “sở hữu độc quyền”. Mọi thứ từ phần mềm văn phòng (OpenOffice), xử lý đồ hoạ (GIMP), đồ họa vector (Inkscape), ghi âm (Audacity) tới trình thư điện tử máy trạm (Thunderbird) – danh sách cứ tiếp tục. Dù không ứng dụng nào trong số này là đứng đầu thị trường, phần mềm tự do đã có một hiệu ứng lên các ứng dụng phải trả tiền. “Giá thành chung của phần mềm đã xuống vài năm nay”, Bianca Granetto, một nhà phân tích cho Gartner giải thích. “Bạn có được những lựa chọn tự do, hoặc những lựa chọn gần như tự do, như các ứng dụng dựa trên web của Google, phá vỡ một cách kinh khủng thị trường này. Nếu bạn là một giám đốc thông tin CIO lớn tiêu nhiều triệu cho thư điện tử và phần mềm văn phòng, thì bạn đang bắt đầu hỏi liệu điều đó có hợp lý hay không. Nguồn mở từ lâu là một câu hỏi mở, mà suy thoái kinh tế làm cho nó trở thành một giải pháp thay thế có thể trụ vững được”.

"We chose it because of cost," confesses Chris Waite, the IT director of Travel Republic, a large online travel agent based in Kingston upon Thames. Listed as the fastest-growing private company in 2007, the company installed OpenOffice through necessity. It now runs it on all 120 desktops. "The cost of the Microsoft Office suite is prohibitive, so we chose Open­Office and it does everything we need," he says. "It's saved us about £18,000. I just wish we'd deployed more open source software f-rom the outset." Doubtless many others companies will be making similar calculations.

Think of any paid-for application and there is now a serious free or open source al-ternative, each growing in sophistication and putting pressure on the "proprietary" market leader. Everything f-rom office software (OpenOffice), image processing (Gimp), vector graphics (Inkscape), audio recording (Audacity) to email clients (Thunderbird) – the list goes on. Although none of these applications is yet a market leader, free software has already had one effect on paid-for applications. "The overall price of software has been downwards for several years," explains Bianca Granetto, a software analyst for Gartner. "You have got free options, or nearly-free options, such as Google's web-based applications, severely disrupting the market. If you are a big CIO spending millions on email and office software, you are starting to question whether that's reasonable. Open source has long been an open question, but the economic recession is making it a viable al-ternative."

Trong tháng 11, nhà phân tích của Mỹ Clickstream đã báo cáo (http://bit.ly/open2) rằng 5% người sử dụng Internet đã sử dụng OpenOffice trong 6 tháng vừa qua. Bằng sự so sánh, 51% sử dụng Microsoft Office, giả thiết là Microsoft gấp 10 lần số lượng người sử dụng OpenOffice. Nhưng điều này cũng gợi ý rằng sự áp đảo của Microsoft có thể đang đi xuống, khi mà 3 năm trước hãng đã hưởng 95% thị trường. Bây giờ thị phần đó có thể xuống tới 90%. Microsoft nhận thức được hãng đã bị ép phải làm ra “nhiều những lời chào tuyệt diệu sẵn sàng” để giữ được vị trí của mình, nhưng khăng khăng việc kinh doanh Office của hãng vẫn còn “mạnh khoẻ không ngờ”. Nicholas McGrath, giám đốc chiến lược nền tảng của Microsoft ở Anh, thừa nhận rằng các phần mềm nguồn mở “tiếp tục thách thức Microsoft để đảm bảo rằng họ đang nghe được các khách hàng, cung cấp các sản phẩm mà dễ dàng sử dụng và có sự hỗ trợ tuyệt vời đằng sau họ... nếu chúng ta không tiếp tục đổi mới sáng tạo thì chúng ta đang bị thách thức”.

Nơi mà Microsoft đang bị thách thức ngày một lớn là trong khu vực nhà nước. Từ Birmingham tới Brussels, các chính phủ địa phương và khu vực đang chuyển sang OpenOffice trong một vụ thầu để chống lại sự bá quyền của Microsoft.

“Ý tưởng về việc sử dụng các phần mềm nguồn mở không được tạo ra bởi một tập đoàn đa quốc gia của Mỹ dường như đang đi xuống đặc biệt tốt trong dịch vụ công của Pháp”, John McCreesh, người đứng đầu dự án marketing của OpenOffice.org, nói. Tài liệu này là một sự chuyển đổi gần đây sang OpenOffice, mà người áp dụng thương mại lớn nhất là hãng Peugeot-Citroen, hãng đã cài đặt ứng dụng này trên 20,000 máy trạm. Ngay cả PC World, một trong những nhà bán lẻ lớn nhất của Microsoft Office, gần đây đã triển khai OpenOffice trên các máy tính của mình. Nơi mà OpenOffice là yếu một cách đáng ngạc nhiên là nơi mà bạn có thể mong đợi nó sẽ là mạnh nhất. Vâng mặc dù chính phủ Ấn Độ đã phân phát 7 triệu đĩa CD phần mềm này, thì OpenOffice vẫn yếu trong thế giới đang phát triển. “Tại các nền kinh tế này thì sự ăn cắp là rất thịnh hành mà chúng ta đã có ít ảnh hưởng”, John McCreesh, người đứng đầu dự án OpenOffice.org thừa nhận. “Người thì tự do như là trong tự do, người thì tự do như trong sự phi pháp”.

Phiên bản mới nhất của OpenOffice, khi bổ sung cho các phiên bản trước đó và các phương án khác như Go-OO của Novell, chiếm được số lượng người sử dụng phần mềm này ước tính đâu đó khoảng 150 triệu người trên toàn thế giới. Microsoft Office ít nhất lớn hơn 10 lần. Nhưng McCreesh nói rằng nhiều công ty đang xem xét lựa chọn mở khi đến hạn nâng cấp. “Thật thú vị rằng Microsoft đang trượt dài ngày ra phiên bản tiếp sau của họ về Office”, ông nói. “Họ không ngu. Họ biết rằng ngay khi mọi người đối mặt với giá thành nâng cấp thì họ sẽ bắt đầu nhìn vào sự cạnh tranh”.

Một trong những chỉ trích của các giải pháp thay thế tự do là chúng thiếu sự phức tạp. Nhưng đối với Ford & Warren, một thực tế pháp lý lớn ở Leeds, thì phần mềm là phần mềm này là nhiều hơn khả năng tạo ra các tài liệu phức tạp cho 200 nhân viên của hãng. “Những gì bạn không muốn làm khi bạn đang cắt giảm chi phí là cắt giảm chất lượng”, Keith Hearn, đối tác quản lý của hãng, giải thích.

In November, the US analyst Clickstream reported (http://bit.ly/open2) that 5% of internet users used OpenOffice in the last six months. By comparison, 51% used Microsoft Office, suggesting that Microsoft had 10 times as many users as OpenOffice. But this also suggests that Microsoft's dominance could be declining, as three years ago it enjoyed 95% of the market. Now that share could be down to 90%. Microsoft acknowledges it has been forced to make "lots of fantastic offers available" to preserve its position, but insists its Office business remains "incredibly healthy". Nicholas McGrath, director of platform strategy at Microsoft UK, admits that open source software "continues to challenge Microsoft to ensure that they are listening to customers, providing products that are easy-to-use and have great support behind them … if we don't continue to innovate then we are going to be challenged".

Whe-re Microsoft is increasingly challenged is in the public sector. F-rom Birmingham to Brussels, local and regional governments are switching to OpenOffice in a bid to confront the hegemony of Microsoft. "The idea of using open source software not originated by an American multinational corporation seems to go down particularly well in the French public service," says John McCreesh, marketing project lead of OpenOffice.org. This paper is a recent convert to OpenOffice, but the biggest commercial adopter is Peugeot-Citroen, which has installed the application on as many as 20,000 workstations. Even PC World, one of the biggest resellers of Microsoft Office, recently deployed OpenOffice at its tills. Whe-re OpenOffice is surprisingly weak is whe-re you may expect it to be strongest. AYet although the Indian government has distributed 7m CDs of the software, OpenOffice remains weak in the developing world. "In those economies piracy is so rife we've made little impact," admits John McCreesh, marketing project leader of OpenOffice.org. "One is free as in free, the other is free as in illegal."

The latest version of OpenOffice, when added to previous versions and other variants such as Novell's Go-oo, takes the estimated user base of the software to something approaching 150 million worldwide. Microsoft Office has at least 10 times as many. But McCreesh says that many companies are considering the open option when it's time to upgrade. "It's interesting that Microsoft are slipping the release date of their next version of Office," he says. "They're not stupid. They know that as soon as people are faced with upgrade costs they'll start looking at the competition."

One of the criticisms of free al-ternatives is they lack sophistication. But for Ford & Warren, a large legal practice in Leeds, the software is more than capable of producing complex documents for its 200 employees. "What you don't want to do when you are cutting cost is to cut quality," explains Keith Hearn, the firm's managing partner.

Sharing the download

Chia sẻ thứ tải về

Và những giải pháp thay thế tự do tiếp tục được cải thiện. Ví dụ như GIMP, có nhiều năm bị chỉ trích rằng nó không làm việc. Nhưng những nhà lập trình phát triển tự nguyện đã làm việc để vượt qua được những hạn chế của nó. “Có những vấn đề với nguồn mở như với các dự án sở hữu độc quyền”, Michael J Hammel, một tác giả của vài cuốn sách về GIMP, nói. “Nhưng với nguồn ở thì có sự minh bạch hơn và một cơ hội để sửa các vấn đề này. Đây là vấn đề khi nào thế giới sẽ nhận ra rằng việc chia sẻ các ý tưởng thay vì bán chúng là một giải pháp dài hạn tốt hơn”.

OpenOffice về cơ bản được sở hữu bởi Sun Microsystems nhưng, giống như GIMP, nó được xây dựng bởi một đội quân những người tình nguyện và vì thế không vì lợi nhuận. Ngay cả như vậy, thì một dự án được sáng tỏ như OpenOffice là không đủ mở đối với một số người. Michael Meeks, một kỹ sư tại Novell, là một trong những kiến trúc sư của Go-OO. Ông thấy sự áp dụng số đông đang gia tăng về các ứng dụng tự do như việc tạo ra một ngã tư. “Mô hình truyền thống của phát triển phần mềm đang đi trệch đường. Chúng ta thấy sự cố hữu về quản lý dự án tồi và thời gian lâu của các phần mềm sở hữu độc quyền thường là thảm hoạ. Mô hình phát triển nguồn mở có một số lượng hấp dẫn khổng lồ, đặc biệt có được mã nguồn sớm ngay từ đầu. Mọi người sẽ dần chuyển sang mô hình đó”.

Có bao nhiêu người sẽ tận dụng được lợi thế của mô hình đó, tất cả có thể phụ thuộc vào sự suy thoái căng thẳng tới thế nào.

And free al-ternatives continue to improve. Gimp, for example, has for years been dogged by criticism that it was unworkable. But volunteer developers have worked to overcome its limitations. "There are problems with open source just as there are with proprietary projects," says Michael J Hammel, an author of several Gimp textbooks. "But with open source there is more transparency and a chance to fix those problems. It's a matter of when the world will realise that sharing ideas instead of selling them is a better long-term solution."

OpenOffice is essentially owned by Sun Microsystems but, like Gimp, it is built by an army of volunteers and so makes no profit. Even so, a project as enlightened as OpenOffice is not open enough for some. Michael Meeks, an engineer at Novell, is one of the architects of Go-oo. He sees the increasing mass adoption of free applications as creating a crossroads. "The traditional model of software development is falling apart at the seams. We see the long timelines and bad project management endemic of propriety software being frequently disastrous. The open source development model has a huge number of attractions, particularly getting code out early. People will switch increasingly to that model."

How many people will take advantage of that model could all depend on how tightly the recession takes hold.

Dịch tài liệu: Lê Trung Nghĩa

letrungnghia.foss@gmail.com