Nguồn mở mới ở đây này

Hereis the New Open Source

byGlyn Moody

13September 2010, 17:02

Mộtbài viết gần đây trên The H Open đã đặt ra một câuhỏi: Danh sách các 'Phần mềm nguồn mở tốt nhất chodoanh nghiệp có chứa tuyệt đối hầu hết những ngườiđóng góp nổi tiếng. Liệu có phải không còn nguồn mởmới nữa không?;

Arecent column in TheH Openposeda question:'The "best open source software for business" list containsalmost exclusively well-known contributors. Is there no more new opensource?'

Theo:http://www.h-online.com/open/features/Here-is-the-New-Open-Source-1077591.html

Bàiđược đưa lên Internet ngày: 13/09/2010

Lờingười dịch: Liệu có cònnguồn mở mới nữa không? Câu trả lời là có rấtnhiều. Trong quá khứ, ai đó đã từng cho rằng nguồn mởchỉ là thứ bắt chước những gì đã có sẵn rồi làmcho nó tốt hơn lên, nhưng chính Internet mở, với mọi thứmở của nó, từ cácgiao thức, các tiêu chuẩn, mã nguồn, các dịch vụ đãlà câu trả lời đích đáng và làm câm lặng những cáimồm chống lại nguồn mở. Còn trong tương lai, những thứchưa từng bao giờ có, được sáng tạo ra từ nguồn mởkhông chỉ dừng lại trong lĩnh vực công nghệ thông tinvà truyền thông như, ví dụ, dự án EyeWriter để nhữngngười khuyết tật có thể vẽ chỉ bằng mắt, như giấyphép cho các cơ sở dữ liệu mở ODbL ..., mà nó còn lanrộng ra sang các lĩnh vực khác, như tính truy cập mở, dữliệu mở... Những thứ đó đều là những đổi mớisáng tạo mà thế giới nguồn mở đã và đang tạo ra màtrước đó chưa từng có tiền lệ.

Đâylà một vấn đề quan trọng, vì nó choán trong một dòngthường xuyên các chỉ trích luôn đi với tài liệu đêmtrước các ngày lễ thánh (HolloweenDocument) nổi tiếng năm 1988, một báo cáo chiến lượcnội bộ của Microsoft mà đã được đưa ra có lẽ làcái nhìn sâu đầu tiên vào suy nghĩ của hãng này vềnguồn mở:

Khimô tả vấn đề này cho JimAll[chin], ông đã đưa ra sựtương tự tuyệt vời của “việc đuổi theo ánh sángcủa đoạn kết”. Cách dễ dàng nhất để có đượccách hành xử hợp tác từ một đám đông rộng lớn, bántổ chức là chỉ cho họ vào một mục tiêu được biếtrõ. Việc có ánh sáng của đoạn kết đưa ra sự cụ thểcho một viễn cảnh mù mờ. Trong những tình huống nhưvậy, việc có một ánh sáng của đoạn kết để đi theolà một sự ủy quyền cho việc có sự lãnh đạo tậptrung mạnh.

Tấtnhiên, một khi điều này tiềm ẩn nguyên lý tổ chứckhông còn sẵn sàng nữa (một khi một dự án đã đạtđược “sự ngang hàng” với những thứ hiện đại),thì mức quản lý cần thiết để thúc đẩy tiến lênnhững mặt trận mới sẽ trở thành số đông.

Quanđiểm ở đây là việc nguồn mở chỉ có khả năng “đuổitheo ánh sáng của đoạn kết” - đó là, việc sản xuấtra các phiên bản tự do của các sản phẩm đang tồn tại- và bản chất cố hữu không thể đổi mới sáng tạo.

Thứtương tự đó đã vẫn còn vào khoảng năm 2006, khi tờThe Economist đã xuất bản một bài đặc biệt không manhmối về nguồn mở và các lĩnh vực có liên quan. Đángtiếc, (hoặc, những suy nghĩ hạng hai, có lẽ lại là maythay) điều này đã biến mất từ lâu trong bức màn che,mà tôi đã trích dẫn một trong những phần chủ chốttrong một bàiviết khi đó:

… nguồnmở có thể đã đạt được tình trạng tự hạn chế,Steven Weber, một nhà khoa học chính trị tại Đại họcCalifornia tại Berkeley, và là tác giả của “Thành côngcủa Nguồn mở” (Nhà xuất bản Đại học Harvard, 2004,nói. “Linuxlà tốt trong việc làm những gì mà những thứ khác đãlàm, nhưng rẻ hơn nhiều - nhưng liệu nó có thể làm rabất kỳ thứ gì mới không? Wikipedia là một sự tổnghợp của tri thức đã được biết trước rồi”, ôngta nói.

It'san important issue, because it picks up on a persistent line ofcriticism that goes all the way back to the famous 1998 HalloweenDocument, an internal Microsoft strategy report that offeredperhaps the first deep glimpse into the company's thinking about opensource:

Whendescribing this problem to JimAll[chin], he provided the perfectanalogy of "chasing tail lights". The easiest way to getcoordinated behaviour f-rom a large, semi-organized mob is to pointthem at a known target. Having the tail lights provides concretenessto a fuzzy vision. In such situations, having a tail light to followis a proxy for having strong central leadership.

Ofcourse, once this implicit organizing principle is no longeravailable (once a project has achieved "parity" with thestate-of-the-art), the level of management necessary to push towardsnew frontiers becomes massive.

Theview here is that open source is only capable of “chasing taillights” – that is, producing free versions of existing products –and is inherently unable to innovate.

Thatmeme was still around in 2006, when TheEconomistpublished a particularly clueless piece about open source and relatedareas. Unfortunately (or, on second thoughts, maybe fortunately) thishas long since disappeared into paywall purdah, but I quoted one ofthe key sections in a blogpost at the time:

...opensource might already have reached a self-limiting state, says StevenWeber, a political scientist at the University of California atBerkeley, and author of “The Success of Open Source” (HarvardUniversity Press, 2004). “Linux is good at doing what other thingsalready have done, but more cheaply – but can it do anything new?Wikipedia is an assembly of already-known knowledge,” he says.

Cólẽ câu trả lời tốt nhất cho câu hỏi này là chỉ tớithứ bé hạt tiêu được gọi là Internet - bạn có thểđã nghe về nó. Đây từng là một dự án thương mại,không được cấp bằng sáng chế, không phải sở hữuđộc quyền. Nó đã luôn được mở, từ những giao thứcnằm đằng sau nó tới mã nguồn được sử dụng đểchạy DNS, hầu hết Web và để gửi đi hầu hết các thưđiện tử. Sự đâm hoa kết trái cực kỳ của nó, vàcái cách mà nó đã thay thế các giải pháp đóng và sởhữu độc quyền ở mọi mức độ (các giao thức, cáctiêu chuẩn, mã nguồn, các dịch vụ) là sự thể hiệntốt nhất của sức mạnh đổi mới sáng tạo của tínhmở mà bạn có thể kiếm tìm.

Tấtnhiên, bình luận trên The H Open đang đặt ra một câu hỏiđặc thù và trí tuệ hơn nhiều: không phải là “Liệunguồn mở đã từng bao giờ đổi mới sáng tạo chưa?”,mà là “Đâu là sự đổi mới sáng tạo trong phần mềmnguồn mở thương mại”. Khi bài viết làm rõ, đó làmột sự quan tâm có giá trị cho các doanh nghiệp mà cầnkiếm tiền từ nguồn mở, chứ không phải là thứ nhấtthiết đối với thế giới nguồn mở - một sự khácbiệt quan trọng.

Lýdo đây là một vấn đề đối với nguồn mở như mộtthứ tổng thể là việc những gì chúng ta đang thấytrong thế giới các ứng dụng thương mại là một phầncủa thứ gì đó mà đã và đang diễn ra từ trước tớinay kể từ khi phần mềm tự do đã tồn tại: các khophần mềm đang được hàng hóa hóa một cách tích cựcbằng mã nguồn mở. Một cách thức ít từ thiện hơn củaviệc đặt ra thứ này là việc nguồn mở đã thành côngkhi nó cải tiến tới điểm có khả năng thay thế tấtcả các hệ thống sở hữu độc quyền là đối thủcạnh tranh - và kết quả là làm cho khu vực đó buồnchán hơn một chút.

Quátrình này đã bắt đầu ở mức thấp nhất, với mã hệđiều hành cơ bản đang được viết để tạo ra các hệthống - và vì thế bắt đầu ngốn hết những thách thứccủa các cao thủ cuốn hút một cách đầy đủ - mọingười đã bắt đầu làm việc trên những phần mềmtrung gian mà các ứng dụng có thể chạy được trên đó,nơi mà đã từng có những vấn đề mới được giảiquyết. Đó từng là thời gian trước đó: hãy nhớ,Apache đã từng có từ 15 năm trước, cũng như vậy làMySQL, và kho LAMP kết hợp chúng với GNU/Linux và các ngônngữ lập trình quay về ít nhất là năm 1998, khi mà kháiniệm này được tungra.

Mộtkhi phần mềm trung gian đã được chọn ra trong những nămđầu của thiên niên kỷ này, thì thế hệ tiếp sau củacác cao thủ được chuyển tới những thách thức mới,biến sự chú ý của họ tới các ứng dụng phần mềmnghiệp vụ cốt lõi - cho tới khi đó, hầu hết duy nhấtlĩnh vực của những lời chào sở hữu độc quyền đắtđỏ. Khi mà những thị trường đó chín muồi, và sựlúng túng ban đầu của những chương trình của các đốithủ cạnh tranh được sàng lọc qua sự cạnh tranh, nhữngngười đứng đầu sớm nổi lên trong từng khu vực.Chính xác những thứ mà đã được phong tên “phần mềmnguồn mở tốt nhất cho doanh nghiệp” và những thứ làmdấy lên cho bài bình luận của The H Open này.

Perhapsthe best response to that question is to point to this cute littlething called the internet – you may have heard of it. This was nota commercial project, not patented, not proprietary. It has alwaysbeen open, f-rom its underlying protocols to the code used to run DNS,most of the Web and to send most emails. Its extraordinary flowering,and the way it has replaced closed and proprietary solutions at everylevel (protocols, standards, code, services) is the bestdemonstration of the innovative power of openness you could ask for.

Ofcourse, the commentary in TheH Openis posing a much more specific and intelligent question: not “Canopen source ever innovate?”, but “Whe-re is the innovation incommercial open source software?” As the article makes clear,that's a valid concern for businesses that need to make money f-romopen source, but not necessarily one for the open source world – animportant difference.

Thereason it's not a problem for open source as a whole is that what weare seeing in the world of commercial apps is part of something thathas been under way ever since free software existed: the softwarestack is being progressively commoditised by open source code. A lessc-haritable way of putting this is that open source has succeeded whenit improves to the point of being able to replace all the rivalproprietary systems – and makes that sector somewhat boring as aresult.

Thisprocess began at the lowest level, with fundamental operating systemcode being written to cre-ate the basis of an entire free softwareecosystem. Once that was on course to overtake commercial systems –and therefore beginning to run out of sufficiently appealing hackingchallenges – people started to work on key middleware applicationsthat would run on it, whe-re there were new problems to be solved.That was some time back: remember, Apache has been around for 15years, as has MySQL, and the LAMP stack combining them with GNU/Linuxand programming languages goes back at least to 1998, when the termwas coined.

Oncethe middleware had been sorted out in the early years of thismillennium, the next generation of hackers moved on to newchallenges, turning their attention to core business softwareapplications – until then, almost exclusively the domain of big,expensive proprietary offerings. As those markets matured, and theinitial confusion of rival programs was winnowed down by competition,leaders soon emerged in each sector. It is precisely these that weredubbed “best open source software for business”, and which gaverise to TheH Opencomment piece.

Câutrả lời cho câu hỏi này

Vìthế, câu trả lời cho câu hỏi “Đâu là sự đổi mớisáng tạo trong phần mềm nguồn mở thương mại?” là:nơi mà nó luôn là - sự dịch chuyển tiếp theo của kho,gần hơn với người sử dụng đầu cuối. Thay vì việcgiải quyết những vấn đề nghiệp vụ chung chung - nhữngthứ như quản trị nội dung doanh nghiệp, hoặc quản lýquan hệ khách hàng - những cao thủ có nhiều khát vọngđang bắt đầu giải quyết các vấn đề mà những ngườibình thường cần giải quyết.

Điềuđó không chỉ có nghĩa là các chương trình truyền thốngcủa người sử dụng đầu cuối như Firefox hoặcOpenOffice.org, mà rõ ràng đã có từ nhiều năm nay, hoặccác hệ thống di động, mà nhiều trong số đó đựa trênkho Linux. Nó thực sự có nghĩa những dự án đổi mớisáng tạo mới như GPL'd EyeWriter:

Dựán EyeWriter làm một nỗ lực nghiên cứu hợp tác đangdiễn ra để trang bị cho mọi người mà họ đang chịuđựng ALS với các công nghệ đổi mới sáng tạo.

Đâylà một phần mềm giá rẻ cho việc tùy biến và theo dõicác thiết bị mà nó cho phép những người viết bằngthạch cao và các họa sĩ bị liệt từ bệnh xơ cứng bộphận Amyotrophic vẽ được chỉ bằng mắt của họ.

Rõràng, dạng công việc này là cực kỳ đặc thù, và nhữngthể hiện mà điểm cuối trong sự tiến bộ đi lên thôngqua kho từ những phần mềm cơ bản, chung như GNU vàLinux. Vì thế được nhắc nhở bằng những tiếng nóilịch sử hay mè nheo rằng hãy giữ gợi ý rằng nguồn mởkhông thể đổi mới sáng tạo, một câu hỏi hợp pháplà: điều gì nằm sau dạng các chương trình của ngườisử dụng đầu cuối này nhỉ? Liệu nguồn mở đã qua cólà những ngày chiến thắng của nó hay không, khi mà nhữngngười lập trình ngày càng làm việc trên những dự ánnhỏ hơn, liệu có đáng nổi tiếng không, như thứ ởtrên? Liệu nó có làm cạn kiệt các dự án *lớn*, làmthay đổi thế giới hay không?

Theanswer to the question

So,the answer to the question “Whe-re is the innovation in commercialopen source software?” is: whe-re it always is – moving further upthe stack, closer to the end user. Rather than solving generalbusiness problems – things like enterprise content management, orcustomer relations management – ambitious hackers are starting toaddress the issues that ordinary people need resolving.

Thatdoesn't just mean traditional end-user programs like Firefox orOpenOffice.org, which have obviously been around for years, or mobilesystems, many of which are based on a Linux stack. It means trulyinnovative new projects like GPL'd EyeWriter:

TheEyeWriter project is an ongoing collaborative research effort toempower people who are suffering f-rom ALS with creative technologies.

Itis a low-cost eye-tracking apparatus & custom software thatallows graffiti writers and artists with paralysis resulting f-romAmyotrophic lateral sclerosis to draw using only their eyes.

Clearly,this kind of work is extremely specific, and represents the end-pointin the upward progression through the stack f-rom generic,foundational software like GNU and Linux. So, prompted by thosenagging historical voices that keep suggesting that open source can'tinnovate, a legitimate question is: what lies beyond these kind ofniche end-user programs? Is open source already past its glory days,as coders increasingly work on smaller, if eminently worthy, projectslike the one above? Has it run out of *big*, world-changing projects?

Đặtqua một bên thực tế là có lẽ vẫn có nhiều dự ánlớn phải được đề cập tới trong tương lai - chỉ làchúng ta không thể hiểu được về chúng lúc này, hệtnhư chúng ta tất cả đã không thể nghĩ về web cho tớikhi nó đã được sáng tạo ra - tôi nghĩ có một cáchkhác trong đó sự đổi mới sáng tạo của nguồn mở sẽtiếp tục giải quyết những thay đổi chủ chốt và thayđổi thế giới theo những cách có thực.

Nhữnggì tôi ngụ ý với điều đó là cách mà những ý tưởngnằm sau nguồn mở - quyền tự do, chia sẻ và tính mở -cùng với những yếu tố từ phương pháp luận phát triểndựa trên mạng, một cách phân tán đang được sử dụngtrong những lĩnh vực bên ngoài phần mềm, và với sựthành công to lớn.

Vídụ, lĩnh vực về truycập mở, mà nó tìm kiếm để làm cho những nghiêncứu hàn lâm tự do sẵn sàng trực tuyến, đã đượctruyền cảm hứng một cách trực tiếp bằng sự thànhcông ngày càng gia tăng của phần mềm tự do trong nhữngnăm 1990. Sự khích lệ khác cho sự hình thành sự truy cậpmở từng là thế giới của các cơ sở dữ liệu vềgen. Ở đây, sự tương đồng với GNU GPL, là Hiệpđịnh Bermuda, dược thiết kế vào tháng 02/1996. Nóbắt buộc rằng sự liên tục của DNA mà đã từng giànhđược bởi các nhóm nghiên cứu do nhà nước cấp vốn“pohair là tự do sẵn sàng và trong miền công cộng đểkhuyến khích nghiên cứu phát triển và tối đa hóa lợiích cho xã hội”.

Tiếpcận dữ liệu mở của các cơ sở dữ liệu về gen dầndần lan rộng khắp nơi, tràn sang những sáng kiến khácnhư Giấyphép Cơ sở dữ liệu Mở, những khái niệm của nócó thể sẽ nghe giống như những người sử dụng giấyphép tự do GNU GPL.

Leavingaside the fact that there are probably still many big projects to betackled in the future – it's just that we're unable to conceive ofthem at the moment, just as we were all unable to think of the Webuntil it was invented – I think there is another way in which opensource innovation will continue to address major challenges andchange the world in substantial ways.

WhatI mean by that is the way the key ideas underlying open source –freedom, sharing and openness – along with elements f-rom itsNet-based, distributed development methodology are being used indomains outside software, and with great success.

Forexample, the field of openaccess, which seeks to make academic research freely availableonline, was directly inspired by the growing success of free softwarein the 1990s. Another stimulus for the formulation of open access wasthe world of genomic databases. Here, the equivalent of the GNU GPLis the BermudaAgreement, drawn up in February 1996. This mandates that DNAsequences that have been obtained by publicly-funded research groups“should be freely available and in the public domain in order toencourage research and development and to maximise its benefit tosociety.”

Theopen data approach of genomic databases is gradually spreadingelsewhe-re, spawning further initiatives like the OpenDatabase Licence, whose terms will probably sound familiar tousers of the GNU GPL:

Bạntự do được:

Chỉasẻ: để sao chép, phân phối và sử dụng cơ sở dữliệu đó.

Tạo:để tạo các tác phẩm từ cơ sở dữ liệu đó.

Ápdụng: để sửa đổi, truyền và xây dựng trên cơ sởdữ liệu đó.

Miễnlà bạn:

Thẩmquyền: bạn hải trao thẩm quyền cho bất kỳ sử dụngcông cộng nào của cơ sở dữ liệu, hoặc các tác phẩmđược tạo ra từ cơ sở dữ liệu đó, theo cách thứcđược chỉ định theo ODbL. Đối với bất kỳ sự sửdụng và phân phối lại nào của cơ sở dữ liệu, hoặccác tác phẩm được sản xuất từ nó, thì bạn phảilàm cho những người khác rõ ràng giấy phép của cơ sởdữ liệu và giữ không thay đổi bất kỳ lưu ý nào đốivới cơ sở dữ liệu gốc ban đầu.

Chiasẻ: Nếu bạn sử dụng một cách công khai bất kỳ phiênbản được áp dụng nào của cơ sở dữ liệu đó, hoặccác tác phẩm được sản xuất từ một cơ sở dữ liệuđược áp dụng, thì bạn cũng phải đưa ra cơ sở dữliệu đó theo ODbL.

Giữcho mở: Nếu bạn phân phối lại cơ sở dữ liệu đó,hoặc một phiên bản được áp dụng đối với nó, thìsau đó bạn có thể sử dụng các biện pháp công nghệmà hạn chế công việc đó (như DRM) miễn là bạn cũngphân phối lại một phiên bản mà không có những biệnpháp như vậy.

Youare free:

ToShare: To copy, distribute and use the database.

ToCre-ate: To produce works f-rom the database.

ToAdapt: To modify, transform and build upon the database.

Aslong as you:

Attribute:You must attribute any public use of the database, or works producedf-rom the database, in the manner specified in the ODbL.For any use or redistribution of the database, or works produced f-romit, you must make clear to others the license of the database andkeep intact any notices on the original database.

Share-Alike:If you publicly use any adapted version of this database, or worksproduced f-rom an adapted database, you must also offer that adapteddatabase under the ODbL.

Keepopen: If you redistribute the database, or an adapted version of it,then you may use technological measures that restrict the work (suchas DRM) as long as you also redistribute a version without suchmeasures.

Mộtchủng loại dữ liệu quan trọng là dạng phi cá nhân đượcgiữ bởi các chính phủ, và một xu hướng chủ đạotrong năm qua là việc mở những cầm giữ này, đặc biệttại Anh, không ít hơn vì sự truyền bá tích cực củaNgài Tim Berners-Lee. Và đáng để nhớ rằng Berners-Lee đãđịnh liệu trước được việc áp dụng GNU GPL cho WorldWide Web mới của ông khi ông đã tung nó ra vào năm 1991,mà đã quyết định rằng có thể thế giới đã chưathật sẵn sàng cho một động thái căn bản như vậy, vàthay vào đó, đã thay thế nó một cách đơn giản trongmiền công cộng.

Điềunày chỉ ra những gì mà là sự đổi mới sáng tạo thựcsự của phần mềm tự do - rằng bằng việc chia sẻnhững ý tưởng cho những người khác để dựa trên đóxây dựng mà chúng ta có thể đạt được nhiều hơnnhiều so với nếu chúng ta cất giấu chúng và kêu chúngnhư những thứ mà chỉ riêng chúng ta “sở hữu” - làsống động và tốt và đang lan rộng. Quả thực, tôimuốn đi xa hơn: nguồn mở “mới” này, thứ mà nằmngoài việc viết ra mã nguồn, sẽ thực sự chứng minh sẽlà một sự đạt được thậm chí còn to lớn hơn so vớibất kỳ thứ gì mà chúng ta đã thấy cho tới nay trongthế giới điện toán, chuyển tải một băng khổng lồcác hoạt động của con người. Quá nhiều thứ cho nguồnmở không thể làm bất kỳ thứ gì mới...

Oneimportant category of data is the non-personal kind held bygovernments, and a key trend in the last year has been the openingup of these holdings, particularly in the UK, not least becauseof Sir Tim Berners-Lee's enthusiastic evangelism. And it's worthremembering that Berners-Lee contemplated adopting the GNU GPL forhis new-fangled World Wide Web when he released it in 1991, butdecided that maybe the world wasn't quite ready for such a radicalmove, and simply placed it into the public domain instead.

Whatthis indicates is that free software's true innovation – that bysharing ideas for others to build on we can achieve far more than ifwe hoard them and claim them as things that we alone, “own” –is alive and well and spreading. Indeed, I would go further: this“new” open source, the one that lies beyond coding, will actuallyprove to be an even greater achievement than everything we have seenso far in the world of computing, transforming vast swathes of humanactivity. So much for open source being unable to do anything new...

Dịchtài liệu: Lê Trung Nghĩa

letrungnghia.foss@gmail.com