Đây không phải là những cái cổng, mà là những vật ngáng đường

It's not the Gates, it's the bars

By Ric-hard Stallman

Người sáng lập ra Tổ chức Phần mềm Tự do

Founder, Free Software Foundation

Theo: http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/7487060.stm

Bài được đưa lên Internet ngày: 03/07/2008

Lời người dịch: Ta đã từng được đọc về cảm nghĩ của những yếu nhân trong thế giới phần mềm tự do về Microsoft (http://blog.360.yahoo.com/blog-LU.CUQA9b6gRyol5jVT.?p=1783). Bài này cho ta biết rõ hơn về những gì mà Ric-hard Stallman nghĩ về Microsoft, phần mềm sở hữu độc quyền và sự ra đi của Bill Gates vừa qua.

Trong tiếng Anh, chữ Gates của Bill Gates còn có nghĩa là những chiếc cổng.

To pay so much attention to Bill Gates' retirement is missing the point. What really matters is not Gates, nor Microsoft, but the unethical system of restrictions that Microsoft, like many other software companies, imposes on its customers.

Chú ý quá nhiều tới việc về hưu của Bill Gates là một điểm thiếu sót. Vấn đề thực sự là gì không phải là Gates, không phải là Microsoft, mà là hệ thống trái với luân thường đạo lý của những sự hạn chế mà Microsoft, như nhiều công ty phần mềm khác, áp đặt lên các khách hàng của mình.

Tuyên bố đó có thể làm bạn ngạc nhiên, vì hầu hết mọi người có quan tâm về máy tính có những cảm tưởng mạnh mẽ về Microsoft. Những nhà kinh doanh và các nhà chính trị được thuần hoá của họ ngưỡng mộ thành công của hãng trong việc xây dựng nên một đế chế bên trên vô số những người sử dụng máy tính.

Nhiều người ở ngoài lĩnh vực máy tính tin Microsoft vì những tiến bộ mà hãng chỉ lợi dụng được, như làm cho các máy tính rẻ và nhanh, và các giao diện đồ hoạ thân thiện với người sử dụng.

Lòng nhân đức của Gates đối với việc chăm sóc sức khoẻ cho các quốc gia nghèo đã giành được thiện cảm của một số người. Tờ LA Times đã thông báo rằng quỹ của ông ta chi từ 5 tới 10% số tiền hành năm và đầu tư phần còn lại, đôi khi trong các công ty mà quỹ cho là gây ra sự thoái hoá môi trường và bệnh tật trong các quốc gia nghèo đó.

Nhiều người sử dụng máy tính căm ghét Gates và Microsoft. Họ có rất nhiều lý do.

That statement may surprise you, since most people interested in computers have strong feelings about Microsoft. Businessmen and their tame politicians admire its success in building an empire over so many computer users.

Many outside the computer field credit Microsoft for advances which it only took advantage of, such as making computers cheap and fast, and convenient graphical user interfaces.

Gates' philanthropy for health care for poor countries has won some people's good opinion. The LA Times reported that his foundation spends five to 10% of its money annually and invests the rest, sometimes in companies it suggests cause environmental degradation and illness in the same poor countries.

Many computerists specially hate Gates and Microsoft. They have plenty of reasons.

'Solicit funds'

'Các quỹ chèo kéo'

Microsoft kiên trì cam kết trong hành vi chống lại sự cạnh tranh, và đã bị tuyên án 3 lần. George W Bush, nguời cho phép Microsoft thoát khỏi thòng lọng cho bản án của Mỹ lần thứ 2, đã được mời tới tổng hành dinh của Microsoft để chèo kéo các quỹ cho bầu cử năm 2000.

Nhiều người sử dụng căm ghét “thuế của Microsoft”, các hợp đồng bán lẻ mà làm cho bạn trả tiền cho Microsoft trên máy tính của bạn ngay cả nếu bạn sẽ không sử dụng nó.

Tại một vài quốc gia bạn có thể được trả lại tiền, những nỗ lực được yêu cầu là thứ làm thoái chí.

Sẽ còn có cả sự Quản lý những Hạn chế Số – các tính năng phần mềm được thiết kế để “dừng” bạn không cho truy cập tới các tệp của bạn một cách tự do. Hạn chế người sử dụng gia tăng dường như là một tiến bộ chính của Vista.

Microsoft persistently engages in anti-competitive behaviour, and has been convicted three times. George W Bush, who let Microsoft off the hook for the second US conviction, was invited to Microsoft headquarters to solicit funds for the 2000 election.

Many users hate the "Microsoft tax", the retail contracts that make you pay for Windows on your computer even if you won't use it.

In some countries you can get a refund, but the effort required is daunting.

There's also the Digital Restrictions Management: software features designed to "stop" you f-rom accessing your files freely. Increased restriction of users seems to be the main advance of Vista.

'Gratuitous incompatibilities'

'Tính không tương thích một cách vô cớ'

Rồi thì có những tính không tương thích một cách vô cớ và những cản trở về tính tương hợp với các phần mềm khác. Điều này giải thích vì sao mà Liên minh châu Âu đã yêu cầu Microsoft phải xuất bản các đặc tả kỹ thuật giao diện.

Năm nay Microsoft đã nhồi vào các uỷ ban tiêu chuẩn bằng những người ủng hộ hãng để mua sự chấp thuận của ISO về “tiêu chuẩn mở” có bằng sáng chế và không thể triển khai được, khó sử dụng của hãng cho các tài liệu. Liên minh châu Âu hiện đang điều tra việc này.

Những hành vi này là quá quắt không thể chịu đựng nổi, tất nhiên, nhưng chúng không phải là các sự kiện đơn lẻ. Chúng là những triệu chứng có tính hệ thống về một sự sai trái sâu sắc hơn mà hầu hết mọi người không nhận thức ra được: các phần mềm sở hữu độc quyền.

Phần mềm của Microsoft được phân phối theo các giấy phép mf chúng giữ những người sử dụng bị chia rẽ và bơ vơ không tự lo liệu được. Người sử dụng bị chia rẽ vì họ bị cấm chia sẻ các bản sao với bất kỳ ai khác. Người sử dụng bị bơ vơ không tự lo liệu được vì họ không có mà nguồn mà những người lập trình có thể đọc và thay đổi được.

Nếu bạn là một người lập trình và bạn muốn thay đổi phần mềm đó, vì bản thân bạn hoặc vì ai đó nữa, bạn sẽ không thể.

Nếu bạn là một doanh nhân và bạn muốn trả tiền cho một người lập trình để làm cho bộ phần mềm đó phù hợp với các nhu cầu của bạn được tốt hơn, bạn không thể. Nếu bạn sao chép nó và chia sẻ với bạn bè của bạn, mà đó là tình làng xóm tốt đơn giản, họ gọi bạn là một “kẻ cướp”.

Then there are the gratuitous incompatibilities and obstacles to interoperation with other software. This is why the EU required Microsoft to publish interface specifications.

This year Microsoft packed standards committees with its supporters to procure ISO approval of its unwieldy, unimplementable and patented "open standard" for documents. The EU is now investigating this.

These actions are intolerable, of course, but they are not isolated events. They are systematic symptoms of a deeper wrong which most people don't recognise: proprietary software.

Microsoft's software is distributed under licenses that keep users divided and helpless. The users are divided because they are forbidden to share copies with anyone else. The users are helpless because they don't have the source code that programmers can read and change.

If you're a programmer and you want to change the software, for yourself or for someone else, you can't.

If you're a business and you want to pay a programmer to make the software suit your needs better, you can't. If you copy it to share with your friend, which is simple good-neighbourliness, they call you a "pirate".

'Unjust system'

'Hệ thống phi lý bất công'

Microsoft có thể ép chúng ta tin tưởng rằng việc giúp đỡ hàng xóm của bạn là tương đương về mặt đạo đức với việc tấn công một con tàu.

Thứ quan trọng nhất mà Microsoft đã làm được là khuyến khích hệ thống xã hội phi lý bất công này.

Gates được xác định một cách cá nhân với điều này, vì bức thư ngỏ ô nhục của ông ta mà nó đã quở trách những người sử dụng máy tính vì việc chia sẻ các bản sao chép các phần mềm của ông ta.

Xét về mặt hiệu ứng, có thể nói “Nếu bạn không cho phép toi giữ cho bạn bị chia rẽ và bơ vơ không tự lo liệu được, thì tôi sẽ không viết phần mềm và bạn sẽ không có bất kỳ thứ gì. Hãy đầu hàng tôi, hoặc bạn sẽ mất!”

Microsoft would have us believe that helping your neighbour is the moral equivalent of attacking a ship.

The most important thing that Microsoft has done is to promote this unjust social system.

Gates is personally identified with it, due to his infamous open letter which rebuked microcomputer users for sharing copies of his software.

It said, in effect, "If you don't let me keep you divided and helpless, I won't write the software and you won't have any. Surrender to me, or you're lost!"

'Change system'

'Thay đổi hệ thống'

Nhưng Gates đã không phát mình ra các phần mềm sở hữu độc quyền, và hàng ngàn các công ty khác làm những thứ y như vậy. Đó là sai, bất kể là ai làm thế.

Microsoft, Apple, Adobe, và những hãng khác, chào cho bạn các phần mềm mà chúng trao cho họ quyền năng trên bạn. Một sự thay đổi trong điều hành hoặc công ty là không quan trọng. Những gì chúng ta cần để thay đổi là hệ thống này.

Đó là những gì mà phong trào phần mềm tự do làm. “Tự do” tham chiếu tới sự tự do: chúng ta viết và xuất bản các phần mềm mà những người sử dụng là tự do chia sẻ và sửa đổi.

Chúng ta là điều này một cách có hệ thống, vì lợi ích của sự tự do; một vài người trong số chúng ta được trả tiền, nhiều người là tình nguyện. Chúng ta đã có các hệ điều hành hoàn toàn tự do, bao gồm cả GNU/Linux.

Mục tiêu của chúng ta là phát hành một dãy hoàn toàn các phần mềm tự do hữu dụng, sao cho không người sử dụng máy tính nào sẽ bị cám dỗ nhượng lại sự tự do của anh/chị ta để có được các phần mềm.

Trong năm 1984, khi tôi đã khởi xướng phong trào phần mềm tự do, tôi hầu như không nhận thức được về bức thư của Gates. Nhưng tôi đã nghe thấy những đòi hỏi tương tự từ những người khác, và tôi đã có một câu trả lời: “Nếu phần mềm của anh có thể giữ chúng tôi bị chia rẽ và bơ vơ không tự lo liệu được, thì xin hãy đừng viết nó. Chúng tôi sẽ tốt hơn mà không có nó. Chúng tôi sẽ tìm những cách khác để sử dụng các máy tính của chúng tôi, và gìn giữ sự tự do của chúng tôi”.

But Gates didn't invent proprietary software, and thousands of other companies do the same thing. It's wrong, no matter who does it.

Microsoft, Apple, Adobe, and the rest, offer you software that gives them power over you. A change in executives or companies is not important. What we need to change is this system.

That's what the free software movement is all about. "Free" refers to freedom: we write and publish software that users are free to share and modify.

We do this systematically, for freedom's sake; some of us paid, many as volunteers. We already have complete free operating systems, including GNU/Linux.

Our aim is to deliver a complete range of useful free software, so that no computer user will be tempted to cede her freedom to get software.

In 1984, when I started the free software movement, I was hardly aware of Gates' letter. But I'd heard similar demands f-rom others, and I had a response: "If your software would keep us divided and helpless, please don't write it. We are better off without it. We will find other ways to use our computers, and preserve our freedom."

Năm 1992, khi hệ điều hành GNU được hoàn thiện với nhân của nó, Linux, bạn phải là một thuật sĩ để chạy nó. Ngày nay GNU/Linux là thân thiện với người sử dụng: tại nhiều nơi của Tây Ban Nha và Ấn Độ, nó là tiêu chuẩn trong các trường học. Hàng chục triệu người sử dụng nó, ttrên toàn thế giới. Bạn cũng có thể sử dụng nó.

Gates có thể đã ra đi, nhưng những bức tường và những vật ngáng đường của phần mềm sở hữu độc quyền mà ông ta đã giúp tạo ra vẫn còn đó, bây giờ.

Việc dỡ bỏ chúng phụ thuộc vào chúng ta.

Ric-hard Stallman là nhà sáng lập ra Tổ chức Phần mềm Tự do – Free Software Foundation. Bạn có thể sao chép và phân phối lại bài viết này theo giấy phép Creative Commons Noderivs.

In 1992, when the GNU operating system was completed by the kernel, Linux, you had to be a wizard to run it. Today GNU/Linux is user-friendly: in parts of Spain and India, it's standard in schools. Tens of millions use it, around the world. You can use it too.

Gates may be gone, but the walls and bars of proprietary software he helped cre-ate remain, for now.

Dismantling them is up to us.

Ric-hard Stallman is the founder of the Free Software Foundation. You can copy and redistribute this article under the Creative Commons Noderivs license.

Dịch tài liệu: Lê Trung Nghĩa

ltnghia@yahoo.com